Του Νίκου Αθηναίου
Τι ακριβώς επιδιώκουν οι τρομοκράτες του Ισλαμικού Κράτους; Τη δημιουργία ενός παγκόσμιου χαλιφάτου, να εκδικηθούν τους αξιακούς κώδικες της Δύσης, ή είναι απλώς μια σέχτα αδίστακτων δολοφόνων;
Πολλοί σπεύδουν να αποδώσουν τις τρομοκρατικές ενέργειες σε Παρίσι και Βρυξέλλες στην οικονομική και την κοινωνική περιθωριοποίηση των δραστών στις κοινωνίες που ζουν ή στην πνευματική τους κατάσταση.
Πιο λίγοι θα θελήσουν να σταθούν στα κίνητρα που προσφέρουν τη ριζοσπαστική ιδεολογία στα άτομα αυτά. Γιατί αν η τρομοκρατία είναι ιδεολογία και τακτική, τότε πρέπει να αντιμετωπίζεται στην ίδια βάση, και όχι μόνο κηρύσσοντας γενικόλογα έναν πόλεμο εναντίον της με στρατιωτικούς όρους.
Όταν το 2014 φούντωσε το ΙΚ στο Ιράκ και τη Συρία, έδειχνε να είναι «παράδεισος» για πολλούς οικονομικά ευάλωτους στις χώρες τους. Διάφορα διεθνή ΜΜΕ έγραψαν τότε ότι όποιος πολεμούσε στο πλευρό του ΙΚ για τη δημιουργία κράτους θα έπαιρνε μηνιαίο μισθό 400 δολάρια. Το ΙΚ διέθετε πολλά λεφτά από άγνωστους χρηματοδότες και έτσι στρατολόγησε χιλιάδες οπαδούς. Είχε επίσης σημαντικά έσοδα από το λαθρεμπόριο πετρελαίου που έκανε προμηθευόμενο πετρέλαιο από πηγές της Συρίας και του Ιράκ. Επιπλέον, επιτελούσε έργο στα εδάφη που κατείχε, και εκτός των κλασσικών υποσχέσεων που προσφέρει η θρησκεία του επιδίωκε κοινωνική και πολιτική δικαιοσύνη. Για παράδειγμα, πολλοί Σουνίτες το ακολούθησαν όταν είδαν τον τρόπο με τον οποίο ο Ασσάντ αντιμετώπιζε τους πολιτικούς του αντιπάλους, ή όταν χρησιμοποίησε χημικά όπλα εναντίον τους.
Η προσπάθεια αντιμετώπισης των τρομοκρατών του ΙΚ θα πρέπει να στοχεύσει στην αποδόμηση του ΙΚ και στην απομυθοποίησή της ριζοσπαστικής ιδεολογίας που προσφέρει, και να πείσει παλαιούς και νέους οπαδούς του ότι αυτά που προσφέρει πρακτικά είναι φενάκη. Να χτυπηθούν οι οικονομικές πηγές του ΙΚ. Να υπάρξει αποδοτικότερη και μεγαλύτερη συνεργασία στην ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των μυστικών υπηρεσιών της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, κάτι που επίσης φαντάζει ουτοπικό.
Να αυξηθεί η κατανόηση και η ανάλυση των τοπικών συνηθειών και εθίμων, και αποτελεσματικότερη διείσδυση σε μουσουλμανικές κοινότητες, στις οποίες οι τρομοκράτες του ΙΚ βρίσκουν καταφύγιο και φίλους.
Το σίγουρο είναι ότι τα τρομοκρατικά κτυπήματα σε συνδυασμό με το μεταναστευτικό – τα δύο θέματα συνδέονται μεταξύ τους – κλονίζουν καίρια τη συνοχή της ΕΕ και συνακόλουθα του ΝΑΤΟ. Ο φόβος και η καχυποψία είναι εδώ, αφού οι τρομοκράτες έχουν πρόσβαση και στοχεύουν σε εύκολους στόχους με σχετικώς πενιχρά μέσα.
Και εδώ υπάρχει θέμα. Γιατί στις δημοκρατίες, οι δημοκρατικές ελευθερίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα πρέπει να συνυπάρξουν μαζί με την ελαχιστοποίηση του κινδύνου που είναι καθήκον των εθνικών υπηρεσιών ασφαλείας. Όταν όμως απειλείται το εθνικό συμφέρον και η ασφάλεια των πολιτών κάποιο από τα δύο θα πρέπει να έχει δευτερεύουσα σημασία. Και εδώ υπεισέρχεται ο ρόλος της κυβέρνησης. Τι θέλει για τη χώρα, με ποιον μπορεί να συνεργαστεί.
Σε κάθε περίπτωση, το θέμα είναι δύσκολο και περίπλοκο χωρίς να προδικάζει γρήγορη και αποτελεσματική λύση εξαιτίας της απουσίας ενιαίας πολιτικής ασφαλείας μεταξύ των χωρών της ΕΕ, της στάσης της Σαουδικής Αραβίας που θέλει να εξουδετερώσει το Ιράν παρά το Ισλαμικό Κράτος, του Κουρδικού ζητήματος και της τουρκικής στάσης στο θέμα των Κούρδων, αλλά πάνω από όλα της ασαφούς και αναποφάσιστης αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής στη Συρία, όπου η Ρωσία, το Ιράν και η Συρία έχουν αυτή τη στιγμή το πάνω χέρι.
Η δε προωθούμενη μέσω διαπραγματεύσεων τριπλή ομοσπονδοποίηση της Συρίας για χάρη αγωγών φυσικού αερίου και πετρελαίου που θα κατασκευαστούν όπως λέγεται από Κατάρ και Σαουδική Αραβία προς Τουρκία και από εκεί προς Ευρώπη – ενώ το Ισλαμικό Κράτος θα παραμένει στη θέση του – προοιωνίζει χειρότερες ημέρες.
