Τα διεθνή ΜΜΕ μιλούν για πρώτη συμφωνία με πολλές παραχωρήσεις από την κυβέρνηση Τσίπρα, η αντιπολίτευση καταγγέλει τις νέες μεγάλες δεσμεύσεις και σκληρά μέτρα, αλλά οι υπουργοί και βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ πανηγυρίζουν ότι έληξε η λιτότητα.
Κοινό χαρακτηριστικό σε όλα τα διεθνή ΜΜΕ η επιφυλακτικότητα και η δυσπιστία για τα όσα συζητήθηκαν και αποφασίστηκαν δεσμευτικά στις Βρυξέλλες, με νέα δοκιμασία από το ΔΝΤ. Πρέπει να πιστέψουμε τους υπουργούς Οικονομικών της ευρωζώνης οι οποίοι μετά το Eurogroup της 20ής Φεβρουαρίου, δήλωσαν ότι έγινε ένα θετικό βήμα στο ατελείωτο σήριαλ της ελληνικής κρίσης;
Αυτό διερωτάται η γαλλική Le Monde μετά το σύντομο Eurogroup της Δευτέρας, 20 Φεβρουαρίου και δίνει την δική της οπτική στα γεγονότα:
«Οι δανειστές της Ελλάδας συμφώνησαν ότι οι θεσμοί μπορούν να επιστρέψουν στη χώρα για να ολοκληρώσουν την αξιολόγηση του τρίτου προγράμματος», δήλωσε ο Γερούν Ντάισελμπλουμ, πρόεδρος του Eurogroup.
«Βρισκόμαστε στο δρόμο μιας απαιτητικής συμφωνίας ώστε οι Ελληνες να δουν επιτέλους την άκρη του τούνελ», πρόσθεσε ο Πιέρ Μοσκοβισί, ευρωπαίος επίτροπος Οικονομίας. Οσο για τον Μισέλ Σαπέν δήλωσε ότι «η Ελλάδα βγαίνει από το σπιράλ της λιτότητας».
Αυτή η πολλοστή συνεδρίαση του Eurogroup εμφανίστηκε τις τελευταίες ημέρες ως αποφασιστική, από πολλούς παράγοντες. Είχε στόχο, για μια ακόμη φορά, να βρεθεί μια συμφωνία για τις επιπλέον μεταρρυθμίσεις που πρέπει να υλοποιήσει η Αθήνα, με αντάλλαγμα μια νέα δόση, στο πλαίσιο του τρίτου προγράμματος βοήθειας (86 δις συνολικά, τα οποία αποφασίστηκαν τον Αύγουστο του 2015).
Ηδη 32 δις ευρώ εκταμιεύτηκαν προς την Ελλάδα και η χώρα χρειάστηκε να ψηφίσει δεκάδες νομοσχέδια, με στόσο να περικοπούν οι δημόσιες δαπάνες και να αυξηθούν τα έσοδα.
Η Αθήνα χρειάζεται πάλι μεγάλα ποσά οικονομικής βοήθειας -τουλάχιστον 7 δις- ως τα τέλη της Ανοιξης, ώστε να μπορέσει να αποπληρώσει εγκαίρως τις δεσμεύσεις της, ειδικά απέναντι στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Τι συμφώνησαν ο Τσίπρας και οι δανειστές
Η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα και οι δανειστές της δεν κατέληξαν πραγματικά σε συμφωνία, την Δευτέρα, 20 Φεβρουαρίου. Απλώς συμφώνησαν σε μερικές γενικές αρχές. Η Ελλάδα θα πρέπει να μεταρρυθμίσει περισσότερο το συνταξιοδοτικό της σύστημα (το προσπάθησε τουλάχιστον 10 φορές από το 2010), να κάνει αλλαγές στα εργασιακά και να υιοθετήσει νέα φορολογικά μέτρα.
Συνολικά, θα πρέπει να πάρει μέτρα τουλάχιστον 2% του ΑΕΠ. Και σε αντάλλαγμα, η κυβέρνηση Τσίπρα θα μπορεί να προτείνει μεταρρυθμίσεις «ανάπτυξης», όπως ανέφερε ο Πιέρ Μοσκοβισί.
Οι εκπρόσωποι των θεσμών θα επιστρέψουν στην Αθήνα στις προσεχείς ημέρες για να διαπραγματευθούν τις αναμενόμενες μεταρρυθμίσεις (συντάξεις, φορολογικό κλπ) καθώς και τις ενδεχόμενα «αντίμετρα» που οι Ελληνες επιθυμούν να υιοθετήσουν.
Αλλά, προσοχή: Δεν υπάρχει περίπτωση οι Ελληνες να λάβουν «αντίμετρα» αν οι δανειστές δεν πεισθούν ότι το πλεόνασμα της χώρας θα είναι τουλάχιστον 3,5% του ΑΕΠ το 2018 και το 2019.
Επίσης, η ελληνική κυβέρνηση, η οποία ήλπιζε ήδη να μειώσει τον ΕΝΦΙΑ δεν θα μπορεί να αποφασίσει τίποτα χωρίς το πράσινο φως των δανειστών. Και όταν ο Αλέξης Τσίπρας επιχείρησε να προσπεράσει την άδεια των δανειστών δίνοντας βοήθημα στις συντάξεις, στα τέλη του 2016, έλαβε σοβαρές προειδοποιήσεις. Μάλιστα, το Eurogroup καθυστέρησε ένα μήνα την απόφαση για τα μέτρα για το χρέος.
«Στόχος όλης αυτής της προσπάθειας είναι να παραμείνει το ΔΝΤ στο πρόγραμμα», υπογραμμίζει μια καλή πηγή των Βρυξελλών, σχετικά με τις αποφάσεις του Eurogroup. Πρόκειται, στην πραγματικότητα, για μια προσπάθεια να πεισθεί το ΔΝΤ να μην εγκαταλείψει την Ελλάδα. Ως αυτή τη στιγμή το ΔΝΤ δεν έχει αποφασίσει αν θα συμμετέχει ή όχι στο τρίτο πρόγραμμα βοήθειας (το οποίο ολοκληρώνεται θεωρητικά στα μέσα του 2018).
Το ΔΝΤ εκτιμά ότι το τεράστιο ελληνικό χρέος είναι μη βιώσιμο (180% του ΑΕΠ το 2016). Το ξαναείπε με αρκετά ωμό τρόπο πριν από μερικές εβδομάδες. Για να γίνει βιώσιμο, σύμφωνα με το ΔΝΤ, απαιτούνται είτε δρακόντεια μέτρα λιτότητας είτε κούρεμα. Αλλά οι περισσότερες χώρες της ευρωζώνης, κυρίως η Γερμανία, αρνούνται να χάσουν τα δάνειά τους, ενώ ταυτόχρονα θέλουν το ΔΝΤ δίπλα τους.
Για να βγει από αυτόν τον ατελείωτο φαύλο κύκλο, για μια ακόμη φορά η Αθήνα υπέκυψε και δέχτηκε, στα χαρτιά, μια λίστα μεταρρυθμίσεων, πιο μεγάλη απ’ό,τι υπολογιζόταν.
Η καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ θα συναντήσει την Κριστίν Λαγκάρντ την Τετάρτη, 22 Φεβρουαρίου, στο Βερολίνο, ώστε να βεβαιωθεί ότι το ΔΝΤ θα μείνει στο ελληνικό πρόγραμμα. «Το ΔΝΤ θα αποφασίσει οριστικά αν θα παραμείνει στο τρίτο πρόγραμμα βοήθειας μέσα στην Ανοιξη» εκτιμά ένας διπλωμάτης. Αλλά πάει τώρα ενάμιση χρόνος που οι Βρυξέλλες προαναγγέλλουν την απόφαση του ΔΝΤ».
– ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ: Δεν υπάρχει συμφωνία στο Eurogroup αλλά η κυβέρνηση πανηγυρίζει
Μόλις στην αρχή της βρίσκεται η αξιολόγηση και αν κρίνει κανείς από τα μισόλογα του Γερούν Ντάισελμπλουμ, πέρα από τις δεδομένες ανατροπές που φέρνει η κατ’ αρχήν συμφωνία για προκαταβολική ψήφιση νέων μέτρων, η διαδρομή κρύβει πολλές παγίδες και όχι τόσο «καθαρό» τέλος.
«Διαβάζοντας» κανείς πίσω από τις δηλώσεις του προέδρου του Eurogroup και του επιτρόπου Μοσκοβισί, αντιλαμβάνεται ότι οι αποφάσεις που πρακτικά ελήφθησαν πριν από τη συνεδρίαση του Συμβουλίου των υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης σκιάζονται από γκρίζες ζώνες, που σίγουρα δεν φωτίζονται αρκούντως από το non paper της κυβέρνησης και τις δηλώσεις υπουργών.
1.Κατ’ αρχάς, με τον πλέον εμφατικό τρόπο ξανανοίγουν οι φάκελοι του αφορολογήτου και του ασφαλιστικού, που σύμφωνα με την κυβέρνηση είχαν κλείσει οριστικά και αμετάκλητα κατά την πρώτη αξιολόγηση. Είναι ακόμα νωπές οι δηλώσεις τόσο του Ευκλείδη Τσακαλώτου όσο και του πρώην υπουργού Εργασίας Γιώργου Κατρούγκαλου κατά τη διάρκεια των τελευταίων επαφών με το Κουαρτέτο επί ελληνικού εδάφους, με τις οποίες διαβεβαίωναν ότι δεν τίθεται τέτοιο θέμα, σε πείσμα των πληροφοριών από το στρατόπεδο των δανειστών, οι οποίες ανέφεραν ότι αυτά τα δύο ακανθώδη θέματα δεν έχουν φύγει από το τραπέζι. Ο κ.Κατρούγκαλος είχε επανειλημμένως δηλώσει, μάλιστα, ότι το ΔΝΤ και οι σκληρές του θέσεις είχαν απομονωθεί, θέση που αποτέλεσε κεντρική κυβερνητική γραμμή επί μήνες, ακόμα κι όταν το Ταμείο ζήτησε επισήμως τη μείωση των καταβαλλόμενων συντάξεων, χωρίς να υπάρξει ιδιαίτερη αντίδραση από το στρατόπεδο των Ευρωπαίων.
2.Τα περιβόητα αντίμετρα, με τα οποία εξασφαλίζεται ουδέτερο δημοσιονομικό αποτέλεσμα, όπως δήλωσαν αμέσως μετά από τη συνεδρίαση του Eurogroup πρωτοκλασάτα στελέχη της κυβέρνησης, δεν προβλέπεται να εφαρμοστούν όπως θα εφαρμοστούν οι όποιες νέες παρεμβάσεις/μειώσεις σε αφορολόγητο και συντάξεις, καθώς όπως ξεκαθάρισε ο κ. Νταϊσελμπλουμ, τελούν υπό συγκεκριμένη αίρεση. Επιβεβαιώνοντας πλήρως τις πληροφορίες του iefimerida, ο πρόεδρος του Eurogroup έκανε σαφές ότι για να εφαρμοστούν αυτά τα αντίμετρα που θα προτείνει η ελληνική πλευρά (μειώσεις φόρων, εισφορών κ.λ.π.), θα πρέπει αφενός να υπερκαλυφθεί ο στόχος του 3,5% αφετέρου να υπάρξει ικανός δημοσιονομικός χώρος (fiscal space), που να επιτρέπει την εφαρμογή αυτών των αντίμετρων. Ακόμα κι αυτά δεν είναι, όμως, αρκετά, καθώς ο ΓερούνΝτάισελμπλουμ έκανε λόγο για «δημοσιονομική τροχιά» (fiscal trajectory) κι αυτό σημαίνει πολύ απλά ότι όταν έρθει το πλήρωμα του χρόνου θα συνεξεταστεί αν αυτή η υπερκάλυψη του 3,5% είναι βιώσιμη και μόνιμου χαρακτήρα, προκειμένου να ενεργοποιηθούν τα αντίμετρα. Και για να το κάνει πιο… δελεαστικό, ο κ. Ντάισελμπλουμ ανέφερε ότι όσο μεγαλύτερο είναι το μέγεθος των μεταρρυθμίσεων τώρα (αφορολόγητο- συντάξεις), τόσο καλύτερο αποτέλεσμα μπορεί να αναμένεται. Σημειωτέον ότι το βασικό κυβερνητικό αφήγημα ως τώρα ήταν ότι όσο πιο γρήγορα η χώρα βγει από το πρόγραμμα και επιστρέψει η οικονομία στην ομαλότητα, τόσο πιο γρήγορα θα ξεκινήσουν οι φοροελαφρύνσεις, επιχείρημα που διανθίστηκε τελευταία με ειδικές αναφορές στις «ανάσες» που επιτρέπουν τα έσοδα από τη φοροδιαφυγή. Το αφήγημα αυτό δεν υφίσταται, πλέον, καθώς προαπαιτούμενο των όποιων ελαφρύνσεων είναι η προκαταβολική νομοθέτηση παρεμβάσεων στο αφορολόγητο και στο ασφαλιστικό.
3.Η κυβέρνηση συμφώνησε σε αυτό το πακέτο μέτρων- αντίμετρων, προκειμένου να ξεμπλοκάρει η αξιολόγηση, χωρίς όμως να έχει ξεκαθαρίσει το τοπίο για το τι μέλλει γενέσθαι μετά από το 2018. Αυτό σημαίνει πολύ απλά ότι το «καθαρό δημοσιονομικό μονοπάτι» που αναζητούσε η Αθήνα δεν αποσαφηνίστηκε κι ούτε πρόκειται να αποσαφηνιστεί πριν από την τεχνική συμφωνία επί ελληνικού εδάφους. Το θέμα, δηλαδή το ύψος και η διάρκεια των πρωτογενών πλεονασμάτων, θα κριθεί σε Eurogroup, με μοναδική δέσμευση (;) από το Γερούν Ντάισελμπλουμ ότι αυτά θα διαμορφωθούν σε ρεαλιστικά επίπεδα.
4.Η κατ’ αρχήν συμφωνία στο Eurogroup δεν προβλέπει τίποτα αναφορικά με τα μέτρα ελάφρυνσης του Χρέους, τα οποία, επίσης, θα συνεξεταστούν στο ίδιο Eurogroup που θα «δει» τα πρωτογενή πλεονάσματα. Σημειωτέον ότι με βάση τις δηλώσεις του κ.Ντάισελμπλουμ, είναι προφανές ότι οι Ευρωπαίοι επιδιώκουν να «εκβιάσουν» τη βιωσιμότητα του Χρέους διασφαλίζοντας υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα, κάτι που σαφώς υπαινίχθηκε ο πρόεδρος του Eurogroup όταν ρωτήθηκε για το αν το ΔΝΤ βρίσκει αρκετά τα όσα αποφασίστηκαν χθες και παρέπεμψε σε επικαιροποίηση της Ανάλυσης Βιωσιμότητας που θα κάνει το Ταμείο, λαμβάνοντας υπόψιν τις μεταρρυθμίσεις (αφορολόγητο, συντάξεις) που θα γίνουν.
5.Τα όσα συμφωνήθηκαν χθες και άνοιξαν το δρόμο για επιστροφή του Κουαρτέτου δεν είναι καθόλου σίγουρο αυτή τη στιγμή ότι «κλειδώνουν» τη συμμετοχή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα, όπως παραδέχθηκε ο Γερούν Ντάισελμπλουμ. Το ανησυχητικό για την Αθήνα είναι ότι οι Ευρωπαίοι δήλωσαν καθαρά ότι δεν βιάζονται να κλείσουν την αξιολόγηση κι αυτό σημαίνει ότι η ελληνική πλευρά κινδυνεύει να συρθεί ως το καλοκαίρι και τις πληρωμές των 6,3 δισ ευρώ, προκειμένου να αποδεχθεί τα όσα ζητά κυρίως το Ταμείο, έτσι ώστε να μην υπάρξει πρόβλημα με την εμπλοκή του.
6.Αν και δεν υπήρξε η παραμικρή αναφορά στα όσα δήλωσαν χθες οι Ευρωπαίοι και οι Έλληνες αξιωματούχοι, το ζήτημα της ένταξης στο QE παραμένει σε εκκρεμότητα και θα μείνει ανοικτό όσο δεν κλείνει η αξιολόγηση και δεν λαμβάνονται αποφάσεις για το «πακέτο» πλεονασμάτων- μέτρων για το Χρέος. Η Αθήνα από την πλευρά της έχει κάθε λόγο να βιάζεται, ωστόσο αν δεν αποδεχθεί τα όσα ζητήσουν για την τεχνική συμφωνία οι Θεσμοί, ο δρόμος για την Ποσοτική Χαλάρωση θα παραμένει κλειστός.
Πακέτο πρόσθετων δυσκολιών και δεσμεύσεων το οποίο προσπαθούν να εξωραΐσουν σε τηλεοπτικές εκπομπές, με διαρκείς εμφανίσεις υπουργοί και βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ.
