Του Νίκου Αθηναίου, 17-5-2016
Με στόχο τη μείωση της εξάρτησης της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο — το οποίο θεωρείται ότι ουσιαστικά είναι όπλο στα χέρια της Ρωσίας που το χρησιμοποιεί για την επίτευξη σκοπών της εξωτερικής της πολιτικής — γίνονται σήμερα τα εγκαίνια των εργασιών για την κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου TAP στη Θεσσαλονίκη, παρουσία πλήθος επισήμων από τις ΗΠΑ, το Αζερμπαϊτζάν, την Τουρκία, Αλβανία και Βουλγαρία. Στα εγκαίνια θα παραστεί ο Έλληνας Πρωθυπουργός κ. Αλέξης Τσίπρας.
Ο TAP, που έχει την πλήρη υποστήριξη των ΗΠΑ και της ΕΕ, αποτελεί στην ουσία ένα σύνθετο σύστημα αγωγών που θα αποτελούν το λεγόμενο Νότιο Διάδρομο Φυσικού Αερίου — σε αντικατάσταση του ακυρωθέντος Νοτίου Ρεύματος [South Stream] — που θα μεταφέρει, όταν είναι έτοιμος, ίσως το 2020, φυσικό αέριο από τη Κασπία και πιο συγκεκριμένα από το Αζερμπαϊτζάν [κοίτασμα Shah Deniz II] στη Γεωργία και από εκεί μέσω Τουρκίας στην Ελλάδα, στην Αλβανία και θα καταλήξει στην Ιταλία, από όπου στη συνέχεια θα μεταφέρεται σε άλλες χώρες της Ευρώπης, όπως τη Γερμανία, Γαλλία, Αγγλία, Ελβετία και Αυστρία. Την ίδια στιγμή θα ωφεληθούν και χώρες της ΝΑ Ευρώπης. Ο TAP θα συνδέεται με τον τουρκικό αγωγό TANAP [Trans Anatolian Pipeline] που επίσης μεταφέρει αζέρικο φυσικό αέριο στην περιοχή των Κήπων, στα ελληνοτουρκικά σύνορα.
Σύμφωνα με το Επιχειρηματικό Κέντρο του Αζερμπαϊτζάν, ο κ. Τσίπρας έχει δηλώσει ότι επιδιώκει τη μεταφορά φυσικού αερίου μέσω του TAP και από το Ιράν, το Ισραήλ και την Κύπρο.
Η συμφωνία για την κατασκευή του TAP υπογράφτηκε από τις κυβερνήσεις της Ελλάδας, Αλβανίας και Ιταλίας το Φεβρουάριο του 2013. Όπως γράφτηκε τότε, η συμφωνία προέβλεπε ότι ο αγωγός αυτός θα κατασκευαστεί χωρίς κρατικές επιχορηγήσεις, χωρίς δάνεια από την ΕΕ, και χωρίς καμιά οικονομική επιβάρυνση των ευρωπαίων φορολογουμένων στους δύσκολους αυτούς καιρούς.
Ο Διευθυντής της κοινοπραξίας TAP κ. Ίαν Μπράντσο δήλωσε στο πρακτορείο Trend ότι η χρηματοδότηση του αγωγού «θα γίνει από διάφορους πολυμερείς οργανισμούς, όπως είναι η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης [EBRD], την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων [EIB], καθώς και από Υπηρεσίες Εγγυήσεων Πιστώσεων για Εξαγωγές διαφόρων χωρών του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης [OECD] που με ποικίλους τρόπους εμπλέκονται στην παροχή αγαθών και υπηρεσιών». Ο κ. Μπράντσο πρόσθεσε ότι μεγάλο μέρος του TAP θα χρηματοδοτηθεί «εμπορικούς δανειστές». Στην παρούσα φάση, γίνονται ενέργειες για τον καθορισμό της αναλογίας χρηματοδότησης, σε συνδυασμό με τον δείκτη χρέους/ίδια κεφάλαια.
Ο Διευθυντής τη EBRD κ. Ρικάρντο Πουλίτι δήλωσε στο Reuters ότι σε ότι αφορά την Τράπεζά του, θα προσπαθήσει να εξασφαλίσει μέχρι 1.5 δισεκατομμύρια ευρώ. «Θα δώσουμε 500 εκατομμύρια από δικά μας χρήματα, και θα προσπαθήσουμε να εξασφαλίσουμε τα υπόλοιπα με κοινοπρακτικό δάνειο», είπε.
Η μετοχική σύνθεση του TAP είναι BP, 20%, SOCAR, 20%, Snam S.p.A, 20%, Fluxys, 19% Enagas, 16%, και Axpo 5%.
Ο «ανταγωνιστής» του TAP είναι το Βόρειο Ρεύμα ΙΙ [Nord Stream II] που θα μεταφέρει φυσικό αέριο κατευθείαν από τη Ρωσία στη Γερμανία μέσω Βαλτικής. Οι ποσότητες που θα μεταφέρονται στην Ευρώπη από τη Ρωσία μαζί με εκείνες του ήδη λειτουργούντος Nord Stream I θα ανέρχονται σε 110 εκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως.
Η Ρωσία ετοιμάζει, εξάλλου, και τον αγωγό φυσικού αερίου Γιαμάλ ΙΙ – ο Γιαμάλ Ι ήδη λειτουργεί – που θα είναι έτοιμος το 2019 και θα μεταφέρει φυσικό αέριο από τη Σιβηρία επίσης στη Γερμανία και από εκεί στις χώρες της κεντρικής Ευρώπης.
Τόσο οι ΗΠΑ όσο και η ΕΕ έχουν εκφράσει τις ανησυχίες τους για τον Nord Stream II, δηλαδή, στην ουσία για τη συνεργασία και κατ’επέκταση τις σχέσεις Γερμανίας-Ρωσίας μέσω Gazprom. Η Γερμανία είναι ο μεγαλύτερος πελάτης της Gazprom στην Ευρώπη, με δεύτερη την Τουρκία. Η τελευταία προφανώς φιλοδοξεί να αναβαθμίσει τη γεωστρατηγική της θέση μέσω της ενέργειας, και θέλει να γίνει το ενεργειακό κέντρο της νοτιοανατολικής Ευρώπης πατώντας στα ενεργειακά αποθέματα του Αζερμπαϊτζάν και ίσως στο μέλλον του Ιράν και του Ιράκ. Στόχος που για διαφόρους εσωτερικούς και εξωτερικούς λόγους δείχνει ανέφικτος, γεγονός που θα επιτρέψει στη Ρωσία να εξακολουθήσει να έχει δεσπόζουσα θέση στο θέμα της ενέργειας στην περιοχή για τα αμέσως προσεχή χρόνια.
