Αθανασίου (του εν Άθω), Ιερομάρτυρος Στεφάνου (μητροπολίτου Ρηγίου, Καλαβρίας), Οσιοϊερομάρτυρος Κυπριανού (εκ Κλειτσού Αγράφων, 1679).
Σύναξη των ΚΓ΄ Λεσβίων αγίων.
Ανάμνηση ανακομιδής λειψάνων και θαύματος γενομένου παρά του Ιερομάρτυρος Φωκά.
Ο Άγιος Αθανάσιος ο Αθωνίτης είναι κτήτωρ της Μονής της Μεγίστης Λαύρας. Γεννήθηκε στην Τραπεζούντα από εύπορη οικογένεια και αρχικώς ονομαζόταν Αβράμιος. Από νωρίς επέλεξε τον ασκητικό βίο και διακρίθηκε στη Μονή Κυμινά της Μικράς Ασίας. Αφού έφτασε στο ύψιστο σημείο αρετής, πήγε στο Άγιο Όρος, όπου με τη συνδρομή του αυτοκράτορα Νικηφόρου ΒΔ του Φωκά (963-969) έχτισε τη Μονή της Μεγίστης Λαύρας προς τιμήν της Θεοτόκου. Απεβίωσε όταν έπεσε από την οροφή του ναού, όπου βρίσκεται και ο τάφος του. Ο τάφος του δεν έχει ανοιχθεί κατ’ επιθυμία του ιδίου. Προσπάθησαν επανειλημμένα να τον ανοίξουν, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Στην εορτή του βγαίνει από τον τάφο του αγίου ευωδία που απλώνεται σε όλη τη Λαύρα.
Ο νέος Οσιομάρτυρας Κυπριανός καταγόταν από τον Κλητζό των Αγράφων. Διακρινόταν για την τόλμη του. Μπροστά στο χρέος του για τον Χριστό δε λογάριαζε τίποτα. Πήγε στο Άγιο Όρος και κατόπιν στη Θεσσαλονίκη, όπου δίδαξε το λόγο του Θεού μπροστά στον κριτή. Τον πέρασαν όμως για τρελό και τον έδιωξαν. Κατόπιν ταξίδεψε στην Κωνσταντινούπολη και πήγε και δίδαξε το λόγο του Χριστού μέσα στο παλάτι, μπροστά στο βεζίρη. Αυτός τον παρέδωσε στο μουφτή. Αποκεφαλίστηκε στις 5 Ιουλίου 1679.
ΜΟΝΗ ΜΕΓΙΣΤΗΣ ΛΑΥΡΑΣ Αγίου Όρους
Ιδρύθηκε το 962 από τον Άγιο Αθανάσιο τον Αθωνίτη. Ο αυτοκράτορας Φωκάς, ο οποίος συνέβαλε στην οικοδόμησή της, την ονόμασε Μεγίστη. Είναι αφιερωμένη στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Πανηγυρίζει και σήμερα στη μνήμη του κτήτορά της. Ο ναός είναι μολυβδοσκέπαστος.
Μέσα στο καθολικό σώζονται τέσσερις εικόνες του Χριστού και της Παναγίας κοσμημένες με πολύτιμους λίθους και επενδεδυμένες με χρυσό, που έχουν δωρίσει οι: Αλέξιος Α’ Κομνηνός (1081-1147), Ανδρόνικος (1183-1185).
Πίσω από την Αγία Τράπεζα υπάρχει μεγάλος βυζαντινός σταυρός από σφυρηλατημένο άργυρο, όλος επίχρυσος και κοσμημένος με πολύτιμους λίθους. Αποδίδεται στο Μέγα Κωνσταντίνο και λέγεται ότι είναι ένας από τους τρεις σταυρούς που έφτιαξε μετά την αποκάλυψη του οράματος του «Εν τούτω νίκα» στη μάχη εναντίον του Μαξεντίου.
Υπάρχουν επίσης εικόνες που αποτελούν δωρεά του Ιωάννη Τσιμισκή (ο Ιωάννης ο Πρόδρομος μετά των γονέων του).
Εντύπωση προξενεί μικρό Ευαγγέλιο από μεμβράνη, δωρεά του Νικηφόρου Φωκά, το οποίο είναι επενδεδυμένο με χρυσό και στις τέσσερις γωνίες του είναι προσαρμοσμένοι μεγάλοι λίθοι από αμέθυστο.
Παραπλεύρως του καθολικού βρίσκεται παρεκκλήσι των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων, αριστερά του οποίου βρίσκεται ο τάφος και το σεπτό λείψανο του Αγίου Αθανασίου του Αθωνίτη, πάνω από το οποίο καίουν συνεχώς επτά καντήλια.
Στην είσοδο της μονής σώζεται εικόνα του Χριστού, στο σώμα του Οποίου υπάρχει πληγή, η οποία προκλήθηκε από σφαίρα Τούρκου. Από την πληγή έτρεξε αίμα, ενώ η σφαίρα εξοστρακίστηκε και σκότωσε τον Τούρκο.
Στη μονή υπάρχουν επίσης κειμήλια ανυπολόγιστης αξίας, μεταξύ των οποίων εξέχουσα θέση κατέχουν ο χρυσοκέντητος δαλματικός χιτώνας (σάκος) του αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά και το αυτοκρατορικό πολυτιμότατο στέμμα του Ιωάννη Τσιμισκή, το οποίο ζυγίζει πάνω από πέντε κιλά.
Στη Μεγίστη Λαύρα υπάρχει ακόμα τμήμα του Τιμίου Σταυρού, χιλιάδες έντυποι και χειρόγραφοι κώδικες, σπάνιας αξίας εκκλησιαστικά σκεύη, άμφια κλπ., καθώς και πάμπολλα προσκυνήματα και σκήτες, όπως του Αγίου Ιωάννου του Κουκουζέλη, του Γρηγορίου του Παλαμά κ.ά. Επίσης στη Μεγίστη Λαύρα ανήκει και η ρουμάνικη σκήτη του Τιμίου Προδρόμου, στην οποία βρίσκεται η αχειροποίητος εικόνα της Παναγίας. Σύμφωνα με την παράδοση, ο αγιογράφος προσευχήθηκε στο Θεό να του υποδείξει πώς να ζωγραφίσει το πρόσωπο της Παναγίας. Το πρωί όταν ξύπνησε τα πρόσωπα της Παναγίας και του Χριστού είχαν ζωγραφιστεί από άγγελο Κυρίου.
Στην Τραπεζαρία της Ιεράς Μονής ΜΕΓΙΣΤΗΣ ΛΑΥΡΑΣ σε τοιχογραφίες συνυπάρχουν με τους προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι, οι οποίοι, σε παπύρους που κρατούν στα χέρια τους, προβλέπουν την έλευση του Ιησού Χριστού, ως εξής:
ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ: Θεός εστίν νους και πνεύμα και ο λόγος σαρκωθείς εκ του Πατρός.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Και το όνομα αυτού αυξηθήσεται και τιμηθήσεται υπό πάντων εν όλη την οικουμένη.
ΣΟΛΩΝ: Και σάρκα λαμβάνει από Εβραίαν παρθένον καλέσωσι αυτόν άφεσιν και αγαλλίασιν.
ΘAΛHΣ: Ο Χριστός μέλλει γεννηθήναι εκ παρθένου Μαρίας και πιστέψει αυτόν.
ΦIΛΩN: Γόνος εκ γόνου κατέλθον γόνος γόνου επί Μητρός οικείσαι. Θέλων και γεννηθείς Άνθρωπος τέλειος Θεός.
ΚΛΕΟΜΗΔΗΣ: Ο τον ουρανόν τετανύσας και την γην επί υδάτων εδράσας ύστερον γεννάται εξ Αχράντου Μαρίας της Παρθένου.
ΟΜΗΡΟΣ: Ήξει προς ημάς όψε γης άναξ πόλου και σάρκα φανάται δίχα τινός σφάλματος.
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ: Φως της Αγίας Τριάδος λάμψει επί πάσαν την κτήσιν.
ΓΑΛHΝΟΣ: Και πάλιν έρχεται κρίναι ζώντας και νεκρούς και αποδόσει εκάστου κατά τα έργα αυτού.
ΣΙΒYΛΛΑ: Και σταυρωθήσεται υπό Εβραίων απίστων και μακάριοι ακούοντες Αυτόν.
ΠΛΑΤΩΝ: Θεός ειμί αεί και εστίν εσταί ούτε αρξάμενον ούτε παυσάμενον.
ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ: Όψε ποτέ ήξει ο άναρχος ανάρχου Γόνος και τον πολυσχιδή τούτην άλυσις γην.
*Τα στοιχεία είναι από το βιβλίο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ εκδόσεις PLS
