Της Σαμαρείτιδος
Θεοδοσίας (από την Καισαρεία) και Θεοδοσίας (από την Κωνσταντινούπολη),
Ιερομάρτυρος Ολβιανού (επισκόπου Ανέου), Αλεξάνδρου (αρχιεπισκόπου Αλεξανδρείας, «των ευαγγελικών δογμάτων γενναίου υπερμάχου»), Οσίας Υπομονής.
Στην ιερή Μητρόπολη Τρικάλων εορτάζεται η μνήμη του Αγίου Βησσαρίωνος,
επισκόπου Λαρίσης (15/9).
Πτώση της Κωνσταντινούπολης (Τρίτη 29 Μαΐου 1453)
– Την 25η ή την πρώτη μετά από αυτήν ερχομένη Κυριακή: Ανάμνηση της ευρέσεως στη Σύρο της θαυματουργού ιεράς εικόνος του Μεγαλομάρτυρος Δημητρίου.
– Την τελευταία Κυριακή του Μαΐου (25-31) σε όλη την περιοχή της Ιεράς Μητροπόλεως Ναυπακτίας και Ευρυτανίας τελούμε μνήμη των Ευρυτάνων Νεομαρτύρων.
– Στην Πρέβεζα: Των οσίων και θεοφόρων πατέρων ημών και των «θείων Συνόδων συνηγόρων» και αρχιεπισκόπου Νικοπόλεως Ηλιοδώρου, Δονάτου, Αττικού και Αναστασίου.
– Την τελευταία Κυριακή του Μαΐου επιτελείται πάνδημος εορτή των συνεργών του Αποστόλου Παύλου.
Η Οσία Υπομονή είναι η τελευταία αυτοκράτειρα του Βυζαντίου (1390-1450). Ήταν μητέρα του Κωνσταντίνου ΙΑ΄ του Παλαιολόγου και λεγόταν Ελένη Δραγάση και ήταν σλαβικής καταγωγής. Η Θεία Πρόνοια θέλησε Κωνσταντίνος υιός Ελένης να ιδρύσει τη Βασιλεύουσα και Κωνσταντίνος υιός Ελένης να είναι ο τελευταίος αυτοκράτορας. Ολόκληρη η ζωή της Ελένης Δραγάση ήταν ζωή καρτερικότητας και υπομονής. Για το λόγο αυτό και μετά το θάνατο του συζύγου της Μανουήλ (1425) έγινε μοναχή λαμβάνοντας το όνομα Υπομονή.
Άσκησε φιλανθρωπικό έργο και ίδρυσε την ιερά μονή όπου φυλασσόταν το λείψανο του Οσίου Παταπίου. Εκτός από την Οσία Υπομονή από την οικογένειά της μόνασαν ο σύζυγός της στο τέλος του βίου του, παραιτούμενος του θρόνου, τα παιδιά της Θεόδωρος, Ανδρόνικος και Δημήτριος, η εγγονή της Ελένη (έλαβε κι αυτή το όνομα Υπομονή και μόνασε στη Λευκάδα), η πεθερά της και η κουνιάδα της. Η Οσία Υπομονή πέθανε ειρηνικά το 1450. Το μοναστήρι της Κυρα-Μάρθας όπου μόνασε καταστράφηκε από τους Τούρκους. Εικόνα της βρίσκεται στην Ιερά Μονή του Οσίου Παταπίου στο Λουτράκι.
Η Παρθενομάρτυρας Θεοδοσία σε ηλικία δεκαοκτώ ετών φυλακίστηκε και υποβλήθηκε σε φρικτά βασανιστήρια. Τελικά την έπνιξαν στη θάλασσα.
Η Ιερομάρτυρας Θεοδοσία η Κωνσταντινουπολίτισσα μαρτύρησε το 729 επί Εικονομαχίας. Όταν οι απεσταλμένοι του βασιλιά προσπάθησαν να κατεβάσουν την ψηφιδωτή εικόνα του Χριστού από τη Χαλκή Πύλη (Χριστός Χαλκίτης), μια ομάδα γυναικών με επικεφαλής τη Θεοδοσία αντιτάχθηκαν. Συγκρούστηκαν με τους στρατιώτες και έφτασε σε σημείο να ρίξει τον σπαθάριο, που ανέβηκε να κατεβάσει την εικόνα του Χριστού, από τη σκάλα. Ο σπαθάριος σκοτώθηκε. Οι εξαγριωμένοι στρατιώτες αποκεφάλισαν τις άλλες γυναίκες, τη δε αγία τη φόνευσαν με «κέρας κριού».
– Τμήμα της τιμίας κάρας της Οσίας Θεοδοσίας βρίσκεται στην Ιερά Μονή του Οσίου Θεοδοσίου του Κοινοβιάρχου στον Άγιο Στέφανο Αττικής.
• Στη μνήμη της αγίας υπήρχε μοναστήρι στην Κωνσταντινούπολη, το οποίο εικάζεται ότι είναι το σημερινό «Γκιουλ Τζαμί» (Τζαμί των Ρόδων). Κατά μία παράδοση ονομάστηκε έτσι το τζαμί γιατί την ημέρα της Άλωσης, που πανηγύριζε τη μνήμη της ήταν στολισμένος με τριανταφυλλένιες γιρλάντες.
Θρύλοι για το χαμό της Πόλης
• Πέντ’ έξι χρόνια προτού γίνει το πρώτο σεφέρι εφάνη αποπάνω από το θόλο της Αγιάς Σοφιάς ένας φωτεινός σταυρός. Οι Τούρκοι κατατρόμαξαν, κι έκαμαν πολλά να τον σβήσουν, μόνο δεν μπόρεσαν. Αυτό ήταν σημείο φανερό από το Θεό, πώς θα γίνει πάλι δική μας η Αγιά Σοφιά…
• Την ώρα που μπήκαν οι Τούρκοι στην Αγια-Σοφιά δεν είχε τελειώσει ακόμα η λειτουργία. Ο παπάς που έκανε τη λειτουργία πήρε αμέσως το άγιο δισκοπότηρο, ανέβηκε στα κατηχούμενα, μπήκε σε μια θύρα και η θύρα έκλεισε αμέσως. Οι Τούρκοι που τον κυνήγησαν είδαν να γίνεται άφαντος και βρήκαν μπροστά τους έναν τοίχο. Πολέμησαν να τον χαλάσουν με τα όπλα τους και δεν μπόρεσαν. Ύστερα έφεραν χτίστες, κι εκείνοι δεν έκαμαν τίποτα. Προσκάλεσαν κατόπι όλους τους χτίστες της Πόλης, έβαλαν τα πάντα σε ενέργεια να γκρεμίσουν εκείνον τον τοίχο, αλλά και αυτών οι κόποι πήγαν χαμένοι. Ούτε με λοστούς ούτε με όλα τα σύνεργα δεν μπόρεσαν να χαλάσουν τον τοίχο. Γιατί είναι θέλημα Θεού να ανοίξει η θύρα μόνη της, όταν έλθει η ώρα, και να βγει από εκεί ο παπάς να τελειώσει τη λειτουργία στην Αγια-Σοφιά, όταν θα πάρουμε την Πόλη…
• Την ημέρα που πάρθηκε η Πόλη, σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, έβαλαν σ’ ένα καράβι την αγία Τράπεζα της Aγια-Σοφιάς να την πάει στη Φραγκιά, για να μην πέσει στα χέρια των Τούρκων. Εκεί όμως στη Θάλασσα του Μαρμαρά άνοιξε το καράβι και η αγία Τράπεζα εβούλιαξε στον πάτο. Στο μέρος εκείνο η θάλασσα είναι λάδι, όση θαλασσοταραχή και κύματα κι αν είναι γύρω. Και το γνωρίζουν το μέρος αυτό από τη γαλήνη που είναι πάντα εκεί και από την ευωδία που βγαίνει. Πολλοί μάλιστα αξιώθηκαν και να την ιδούν στα βάθη της θάλασσας. Όταν θα πάρωμε πάλι την Πόλη, θα βρεθεί και η αγία Τράπεζα και θα την στήσουν στην αγιά Σοφιά, να γίνουν σ’ αυτή τα εγκαίνια.
• Επάνω στην πόρτα που πρωτομπήκαν οι Τούρκοι στην Πόλη, έγραψε εκείνη την ημέρα ένας άγγελος με το χέρι του «Το χείρ’ χείρ’ χειρότερο» και εννοούσε πως όλο και χειρότερα θα πηγαίνει η Πόλη. Και τα γράμματα αυτά βρίσκονται ως τα σήμερα.
• Τον καιρό που είχαν ζώσει την Πόλη οι Τούρκοι, ένας καλόγερος ετηγάνιζε εφτά ψάρια στο τηγάνι. Τα είχε τηγανίσει από τη μια μεριά κι όταν ήταν να τα γυρίσει από την άλλη, έρχεται ένας και του λέει πως πήραν οι Τούρκοι την Πόλη. «Ποτέ δεν θα πατήσουν την Πόλη οι Τούρκοι», λέει ο καλόγερος. «Τότε θα το πιστέψω αυτό, αν αυτά τα ψάρια τα τηγανισμένα ζωντανέψουν!» Δεν απόσωσε το λόγο, και τα ψάρια πήδησαν από το τηγάνι ζωντανά, κι έπεσαν στο νερό εκεί κοντά. Κι είναι ως τα σήμερα τα ζωντανεμένα εκείνα ψάρια στο Μπαλουκλί, και θα βρίσκονται εκεί μισοτηγανισμένα και ζωντανά, ως να έρθει η ώρα να πάρωμε την Πόλη. Τότε λεν πως θά ’ρθει ένας άλλος καλόγερος να τ’ αποτηγανίσει.
• Σε μια κολόνα της Αγια-Σοφιάς, ψηλά πολύ ψηλά, φαίνεται ως τα τώρα αίμα. Είναι σημάδι που έβαλε ο Αμιράς ο Μουχαμέτης με την παλάμη του βουτημένη στο αίμα, όταν μπήκε στην Αγια-Σοφιά και την έκαμε τζαμί. Κι έφτασε τόσο ψηλά, γιατί πατούσε απάνω σε σωρούς κορμιά των Xριστιανών, που σκότωσαν μες την εκκλησία οι Τούρκοι.
• Τα στοιχεία είναι από το βιβλίο «Ελληνισμός και Ορθοδοξία», εκδόσεις PLS
