Θεοδώρου ηγιασμένου, Νικολάου ΑΔ (πατριάρχου Κων/πόλεως), Νεομάρτυρος Νικολάου (εκ Μετσόβου). Μνήμη Αγίας Ευφημίας πλησίον του νεωρίου λιμένος στην Αγία Δύναμη.
Ο Νεομάρτυρας Νικόλαος γεννήθηκε στο Μέτσοβο και μαρτύρησε στα Τρίκαλα το 1617. (Ορισμένοι συναξαριστές καταγράφουν τη μνήμη του στις 17 Μαΐου). Με τη βία είχε αρνηθεί το Χριστιανισμό, αλλά μετανόησε και ομολόγησε την πίστη του, οπότε και συνελήφθη από τους Τούρκους. Μετά από πολλά βασανιστήρια, ρίχτηκε στη φωτιά εν μέσω της αγοράς των Τρικάλων. Τμήμα της παλάμης του αγίου βρίσκεται στα Ιωάννινα. Έχει επιτελέσει πολλά θαύματα και έχει σώσει επανειλημμένως τη σοδειά των αγροτών από τις ακρίδες. Ναός του αγίου υπάρχει στον Τύρναβο και πανηγυρίζει την Κυριακή του Θωμά.
-Το 985 ο Σαμουήλ (αρχηγός των Βουλγάρων) καταλαμβάνει τη Λάρισα και μεταφέρει τα οστά του Αγίου Αχιλλείου στην Πρέσπα μαζί με μεγάλο αριθμό Λαρισαίων εργατών. Εκεί με εντολή του χτίστηκε ένας μεγάλος ναός για να στεγάσει το μητροπολιτικό ναό του πατριαρχείου του. Τα λείψανα τοποθετήθηκαν στο διακονικό της βασιλικής που έχτισε εκεί στη Μικρή Πρέσπα. Μόλις το 1963 ο καθηγητής Ν. Μουτσόπουλος σε ανασκαφή βρήκε τα οστά του Αγίου Αχιλλείου, του Αγίου Διοδώρου Τρίκκης και του Ρηγίνου Σκοπέλων). Λίγο πιο εκεί εικάζεται ότι βρήκε και τον τάφο του Σαμουήλ. Στο νησί του Αγίου Αχιλλείου, εκτός από τον ομώνυμο ναό, υπάρχουν και άλλα εξαιρετικά βυζαντινά μνημεία, όπως η Παναγία η Πορφύρα και η εκκλησία των Δώδεκα Αποστόλων.
• Απέναντι από το χωριό Ψαράδες στην επιφάνεια των ασβεστολιθικών βράχων της νοτιοδυτικής όχθης της Μεγάλης Πρέσπας σώζονται τα ερείπια πολλών ασκητηρίων, από τα οποία ορισμένα είναι προσπελάσιμα. Ακόμα, σώζονται εικόνες της Παναγίας ζωγραφισμένες πάνω σε απόκρημνους βράχους. Αυτές αποτελούσαν άλλοτε τμήμα της εσωτερικής διακόσμησης των Κυριακών ναών των ασκητηρίων. Μία εικόνα είναι της Παναγίας της Βλαχερνίτισσας και μία άλλη εικόνα της Παναγίας Δεξιοκρατούσας. Υπάρχει ακόμη η εικόνα του Αγίου Νικολάου. Ένα από τα αξιολογότερα ασκηταριά είναι της Παναγίας της Ελεούσας. Πρόκειται για ένα σπήλαιο με ανηφορική εσωτερική διαμόρφωση και με κτιτορική επιγραφή 1409/1410. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η εσωτερική τοιχογραφία του.
