Του Νίκου Αθηναίου
Με αφορμή την είδηση ότι ο σημερινός Αμερικανός Πρέσβης κ. Ντέιβιντ Ντ. Πιρς παρεμποδίστηκε χθες να επισκεφθεί το μνημείο της Αμφίπολης, πρέπει να θυμηθούμε ότι ο Λέων της Αμφίπολης οφείλει τη σημερινή του μορφή χάρη στις προσωπικές ενέργειες για την αποκατάστασή του που έκανε το 1936 ένας άλλος Αμερικανός Πρέσβης, ο Λίνκολν Μακβή.
Ο Μακβή υπήρξε λάτρης της αρχαίας Ελλάδας, της ιστορίας της Ελλάδας, της κλασσικής φιλοσοφίας και της αρχαιολογίας. Και ίσως για το λόγο αυτό τοποθετήθηκε στην Ελλάδα ως πρέσβης από τον Αμερικανό Πρόεδρο Ρούζβελτ, στον οποίο, ειρήσθω, έγραφε προσωπικές επιστολές με θέμα τις εμπειρίες του στην Ελλάδα.
Μάλιστα, ο Μακβή και η σύζυγός του έγραψαν ένα βιβλίο για παιδιά με τίτλο «Το Ελληνικό Ταξίδι» αφιερωμένο στα αρχαία μνημεία της Ελλάδας και στους κατοίκους των περιοχών όπου αυτά ήταν.
Ένα από τα έργα στα οποία ασχολήθηκε προσωπικά – όταν του το επέτρεπαν οι διπλωματικές του δραστηριότητες – ήταν η ανάμειξή του στα μέσα της δεκαετίας του 1930 για ανασκαφές που πραγματοποιούσε την εποχή εκείνη η Αμερικανική Σχολή Κλασσικών Σπουδών κάτω από τις οδηγίες του αρχαιολόγου Καθηγητή Όσκαρ Μπρονήρ στην ανατολική πλευρά της Ακρόπολης. Με τη βοήθεια των Αμερικανών ειδικών αλλά και ύστερα από προσωπική εργασία του ανακαλύφθηκαν διάφορα είδη κεραμικής που στη συνέχεια διαπιστώθηκαν ότι ήταν εξαρτήματα που έλειπαν από άλλα μεγαλύτερα εκθέματα που υπήρχαν ήδη στο Εθνικό Μουσείο. Υπάρχουν αναφορές και φωτογραφίες στον ελληνικό Τύπο ακόμα και στους NY TIMES – Φεβρουάριος 1936 – που αποδεικνύουν του λόγου το αληθές.
Σε ότι αφορά τον Λέοντα της Αμφίπολης, γράφει σχετικά ο Καθηγητής Τζον Ιατρίδης στο βιβλίο «Οι Αναφορές του Πρέσβη Μακβή, Ελλάδα, 1933-1947»:
«Ένα πιο φιλόδοξοo εγχείρημα υπήρξε η αποκατάσταση του Λέοντος της Αμφίπολης, κοντά στο Στρυμόνα Ποταμό, στην Ανατολική Μακεδονία, ενός γιγαντιαίου μνημείου που ήταν αφιερωμένο στη μνήμη μιας μεγάλης μάχης κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο το 422 Π.Χ., στην οποία ο πιο ικανός Στρατηγός της Σπάρτης, Βρασίδας, και ο Αθηναίος δημαγωγός Κλέων, σκοτώθηκαν και οι δύο.
«Με την αρχαία πόλη της Αμφίπολης εγκαταλελειμμένη από καιρό, τα κομμάτια του Λέοντα ήταν διάσπαρτα μέσα στα χορτάρια και τους θάμνους εδώ και εκεί για αιώνες σε σημεία όπου άνθρωπος δεν μπορούσε να πλησιάσει. Εντυπωσιασθείς από αυτά που είδε ο Μακβή βάλθηκε να αποκαταστήσει το Λέοντα. Κατάφερε να εξασφαλίσει την ειδικευμένη βοήθεια Γάλλων αρχαιολόγων που δούλευαν εκεί κοντά στους Φιλίππους καθώς και Αμερικανών μηχανικών που εργαζόντουσαν σε έργα αποστράγγισης.
«Συνεισέφερε χρήματα για την αποκατάσταση και επίσης ζήτησε τη συνδρομή φίλων από την Αμερική, αλλά και μικρότερα ποσά από την [Πρώτη Κυρία] Έλεανόρ και [τον αδελφό της] Χολ Ρούσβελτ. Το έργο ολοκληρώθηκε ύστερα από αρκετά χρόνια και ο Μακβή κέρδισε την αγάπη και το σεβασμό των απανταχού Ελλήνων. Τον Ιανουάριο του 1938 έγινε επίτιμο μέλος της υψηλού κύρους Αρχαιολογικής Εταιρείας των Αθηνών. Κατά την απονομή της διάκρισης αυτής η Εταιρεία αναγνώρισε στο Μακβή ότι το συγκεκριμένο έργο ‘είναι άλλο ένα υπέροχο παράδειγμα της αγάπης του Μακβή για την Αρχαία Ελλάδα».
Το Μάιο του 1940 ο Μακβή δέχτηκε πρόσκληση του τότε Βασιλέα Γεωργίου ΙΙ για επίσκεψη σε διάφορες πόλεις στη Βόρειο Ελλάδα. Στη διάρκεια του ταξιδιού ο Γεώργιος εγκαινίασε μια νέα σιδηροδρομική γραμμή που ένωνε την Αμφίπολη με ένα στρατηγικής σημασίας λιμάνι στον Στρυμόνα.
Αμέσως μετά από το γεύμα που είχαν στον νέο σιδηροδρομικό σταθμό της Αμφίπολης, ο Μακβή και ο Γεώργιος περπάτησαν στο μνημείο που ήταν κοντά «και του είπα», γράφει ό ίδιος ο Μακβή: «Μεγαλειότατε θέλω να σας ευχαριστήσω για την ευκαιρία που μου δώσατε να σας παρουσιάσω εγώ προσωπικά το Λέοντα της Αμφίπολης, το οποίο κάνω τώρα εξ’ονόματος όλων των φίλων, Ελλήνων και ξένων, που έχουν συνεισφέρει στην αναστήλωσή του».
