Δικαίως αναρωτιόμαστε όλοι πως μας προέκυψε καλλιτεχνικός διευθυντής εκ Βελγίου για το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου. Χάθηκαν δηλαδή οι άξιοι Έλληνες; Στην αρχή φανταστήκαμε πως ήταν «βύσμα» της Μέρκελ προς τον Τσίπρα, αλλά δεν κολλούσε πολύ αυτή η εκδοχή με την πραγματικότητα. Η σιδηρά Γερμανίδα αν είχε ζητήσει χάρη από τον Έλληνα Πρωθυπουργό, τυπικά θα «διόριζε» κάποιον Γερμανό.
Η αλήθεια φαίνεται πως είναι ακόμα πιο ποταπή. Για να μην ξανά-ξεσηκώσει το ΥΠΠΟ τον καλλιτεχνικό κόσμο, μετά την άνευ αιτίας απομάκρυνση του Γιώργου Λούκου από την διεύθυνση του ιστορικού Φεστιβάλ, αποφάσισαν να φέρουν κάποιον «ουδέτερο» καλλιτέχνη ώστε να μη μπορεί κανείς να τους κατηγορήσει ότι τοποθέτησαν κάποιον «ημέτερο». Βέβαια αιωρείται και η άποψη πως κανείς Έλληνας δεν θα τολμούσε να αναλάβει την διεύθυνση μετά την εξόφθαλμα άδικη απομάκρυνση του κ. Λούκου. Ο καλλιτεχνικός κόσμος θα αντιμετώπιζε τον αντικαταστάτη στο μέλλον, σαν τους δοσίλογους της Κατοχής.
Ανέθεσε λοιπόν το ΥΠΠΟ την διεύθυνση του φεστιβάλ σε έναν ούτως ή άλλως αμφιλεγόμενο καλλιτέχνη, -πλην διάσημο και με τρομερές διασυνδέσεις παγκοσμίως-, στον φιλέλληνα Βέλγο εικαστικό Γιαν Φαμπρ. Ο οποίος έχει δώσει μέχρι και δωρεάν παραστάσεις στη χώρα μας τα χρόνια της κρίσης, οπότε κανείς δεν θα τον κατηγορήσει πως έρχεται για «αρπαχτή». Κάτι όμως που ουδόλως δικαιολογεί την ανάληψη των καθηκόντων του. Πως θα του φαινόταν δηλαδή αν ένας Έλληνας αναλάμβανε την καλλιτεχνική διεύθυνση των πιο σημαντικών φεστιβάλ του Βελγίου. Όσο για την κυβέρνηση μας έχει πια συνηθίσει στα “λάθη”. Σαν τον σύζυγο που μετά από κάθε “κέρατο” αγοράζει ένα χρυσό κόσμημα στην γυναίκα του. Κλασικά θα απαντήσουμε πως δεν θέλουμε το κόσμημα, αλλά πως προτιμούμε να μείνουμε με το μέτωπό μας καθαρό. Αλλά που…
Σε μια εποχή λοιπόν που έχουμε επιτακτική ανάγκη να δώσουμε προς τα έξω την εικόνα πως αν μη τι άλλο τα καταφέρνουμε τουλάχιστον στα καλλιτεχνικά εμείς προτιμήσαμε να δηλώσουμε πως δεν τα καταφέρνουμε ούτε σε αυτά. Έτσι λοιπόν ως μια άλλου τύπου τρόικα, ο Βέλγος καλλιτέχνης έδωσε την Τρίτη στο μουσείο της Ακρόπολης την πρώτη του συνέντευξη Τύπου, προκαλώντας πολλά ερωτηματικά στους καλλιτέχνες και δημιουργούς που πίστευαν πως θα παρουσιάσουν τη δουλειά τους στο φετινό φεστιβάλ. Επίσης ο κ. Φαμπρ συναντήθηκε την Τετάρτη με τον Έλληνα πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, στο Μέγαρο Μαξίμου.
Στη συνέντευξη τύπου ο καλλιτέχνης μεταξύ άλλων ανακοίνωσε πως δεν έχει το χρόνο να εποπτεύσει όλες τις δουλειές που προορίζονται για το Φεστιβάλ, με αποτέλεσμα να μην είναι σε θέση να ανακοινώσει ποιες από αυτές θα ανέβουν όντως και ποιες δεν θα παρουσιαστούν. Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που το 2016, θα είναι χρονιά αφιέρωμα στο Βέλγιο, ώστε να είναι καλύτερα κατατοπισμένος για το περιεχόμενο ο Βέλγος καλλιτέχνης.
“Σε αυτά τα τέσσερα χρόνια που θα επιμελούμαι το Διεθνές Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου ελπίζω να χτίσω γέφυρες και να αναπτύξω το διάλογο. Ελπίζω να καταστήσω το Φεστιβάλ αντιπροσωπευτικό της πολυπολιτισμικής κοινωνίας μέσα στην οποία βρίσκεται. Ένα Φεστιβάλ που μορφοποιεί ένα καθρέπτη του κόσμου και την ίδια στιγμή ένα εσώτερο παράλληλο σύμπαν, όπου η ποικιλομορφία αποδεικνύεται ότι δεν είναι πρόβλημα, αλλά υπόσχεση – για μια καλύτερη τέχνη, ένα καλύτερο μέλλον και έναν καλύτερο κόσμο. Χαρείτε το!”
Το πρόγραμμα του Φεστιβάλ αλά Φαμπρ
2016
Ο πρώτος χρόνος θα είναι ένα αφιέρωμα στο Βέλγιο, χώρα προέλευσης του Fabre και πατρίδα πολλών διεθνούς φήμης καλλιτεχνών.
2017
Τα επόμενα δύο χρόνια θα έχουν διεθνή προσανατολισμό. Το 2017 η θεματική θα είναι η σύμπραξη (consilience) και θα επικεντρωθεί σε εικαστικούς, παραστατικούς καλλιτέχνες και συγγραφείς που έχουν συνεργαστεί ή εξακολουθούν να συνεργάζονται με τον Jan Fabre. Επιπλέον, τουλάχιστον το ένα τρίτο από τους καλλιτέχνες που παρουσιάζονται θα είναι Έλληνες. Αυτή η τελευταία επιλογή θα γίνει βάση της αναζήτησης και έπειτα από την αξιολόγηση αιτήσεων.
2018
Κατά τον τρίτο χρόνο, στο επίκεντρο θα βρίσκεται ο Συγγραφέας και ο Ηθοποιός , καθώς και το συναρπαστικό τους δέσιμο. Ο Fabre θα παρουσιάσει μια νέα παράσταση με την Isabelle Huppert. Και πάλι, τουλάχιστον το ένα τρίτο από τους καλλιτέχνες που παρουσιάζονται θα είναι Έλληνες.
2019
Η επιμέλεια του Jan Fabre θα ολοκληρωθεί με τη θεματική «Ελληνικό Matrix». Ο ίδιος ο Fabre θα δημιουργήσει μια πρωτότυπη παράσταση για το Φεστιβάλ, εμπνευσμένη από ένα κλασικό ελληνικό θέμα. Επιπλέον, Έλληνες καλλιτέχνες θα έχουν κεντρική θέση καθώς ο Jan Fabre θα περνάει τη σκυτάλη του Φεστιβάλ σε νέους επιμελητές και σε μια νέα γενιά Ελλήνων καλλιτεχνών.
Ο Γιαν Φαμπρ γεννήθηκε το 1958 στο Βέλγιο από μια ευκατάστατη αριστερή οικογένεια. Σπούδασε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Αμβέρσας. Στη πρώτη του περφόρμανς, έκαιγε χαρτονομίσματα και με την στάχτη τους σχημάτιζε την λέξη «Money». Το 1977 μετονόμασε την οδό που έμενε με το δικό του όνομα. Το 1978 ζωγράφισε έργα με μελάνι από το ίδιο του το αίμα. Το ’80 άρχισε να σχεδιάζει με το απλό στυλό μπικ και έκανε «σχολή» για την Ευρωπαϊκή τέχνη την «The Hour Blue». Κάλυψε μέχρι και την επιφάνεια ενός ολόκληρου πύργου στο Βέλγιο με σχέδια φτιαγμένα από το διάσημο στυλό.
Έκανε εικαστική παρέμβαση ακόμα και στο Λούβρο, όπου τοποθέτησε έργα του ανάμεσα στα μεγαλύτερα αριστουργήματα του κόσμου. Έβαλε μέχρι και δικό του κέρινο ομοίωμα να ουρεί αίμα σε τοίχο του Μουσείου, μπροστά σε κλασικό πίνακα Φλαμανδού ζωγράφου. Παρά τις αντιδράσεις που κατά καιρούς έχουν συμβεί, ο Φαμπρ έχει αποδείξει επανειλημμένα πως έχει την εκτίμηση και τον σεβασμό από τον κόσμο της τέχνης. Ακόμα κι όταν αντιμετώπισε πριν λίγα χρόνια την μήνιν των φιλοζωικών οργανώσεων, όταν σε περφόρμανς του στο δημαρχείο της Αμβέρσας ηθοποιοί εκσφενδόνιζαν γάτες στον αέρα, δεν πτοήθηκε και το έργο ολοκληρώθηκε κανονικά. Αν και έχει δηλώσει άθεος, πρόσφατα σε ένα έργο του έβαλε τον εαυτό του να κρατά έναν σταυρό μέσα σε μια εκκλησία του Βελγίου. Στην Ελλάδα, έργα του είδαμε για πρώτη φορά, το 2003 στην έκθεση Outlook.
Στο θέατρο επίσης δοκιμάζει ιδιαίτερα τις αντοχές των ηθοποιών, αλλά και των θεατών. Το αίμα και η βία υποδηλώνουν την πίστη του στον ουμανισμό. Η παράστασή του, ο «Όλυμπος», στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης κράτησε 24 ολόκληρες ώρες. Για το 2016 παράλληλα με τα καθήκοντά του διευθυντή στο Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, έχει προγραμματίσει μια τεράστια έκθεση με έργα του στο Μουσείο Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης. Το μότο του Γιαν Φαμπρ είναι πως στην τέχνη δεν υπάρχει κανένας περιορισμός και πως ο κάθε καλλιτέχνης μπορεί να κάνει ότι του έρθει στο κεφάλι χωρίς να δώσει λογαριασμό σε κανέναν. Και το εφαρμόζει απόλυτα. Όσον αφορά την χώρα μας ας ελπίσουμε στην καλύτερη εκδοχή αυτής της άποψης.
