Ο Πρωθυπουργός αντιμέτωπος με δίλημμα αντίστοιχο του Σαμαρά το 2014: Νέα σκληρά οικονομικά μέτρα ή προσφυγή στις κάλπες. «Δεν θα είναι αρκετά ισχυρή η θέση μου στο Eurogroup της Δευτέρας αν παρουσιάσω μια τεχνική συμφωνία (staff – level – agreement) μόνο με τους Ευρωπαίους και χωρίς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο».
Η ατάκα του επιτρόπου Πιερ Μοσκοβισί προς τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα στη συνάντηση στο Μέγαρο Μαξίμου συνοψίζει το «δράμα» της κυβέρνησης στον δρόμο για το σημερινό Eurogroup, που προβλέπεται δύσκολο και πολύ οδυνηρό πολιτικά. Ιδιαίτερα μετά τις δηλώσεις Σόιμπλε και τους αυστηρούς όρους του ΔΝΤ.
Εν όψει της κρίσιμης συνεδρίασης της 5ης Δεκεμβρίου, η οποία δεν αναμένεται να φέρει την πολλάκις προαναγγελθείσα συμφωνία, κυβερνητικές πηγές ξεσπάθωσαν κατά των θεσμών. Χαρακτήρισαν «δειλό» το ΔΝΤ, που δέχεται πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ το 2018, παρότι δεν συμφωνεί, και πρόσθεσαν ότι «είναι απαράδεκτο» το γεγονός ότι οι Ευρωπαίοι δεν τηρούν όσα προβλέπει το Μνημόνιο στα εργασιακά για χάρη του Ταμείου. Η στρατηγική έντασης λίγο πριν από το Eurogroup δείχνει ότι η κυβέρνηση κρατάει ανοιχτά και τα δύο ενδεχόμενα: συμφωνία αν μειωθεί ο λογαριασμός των νέων μέτρων ή εκλογές με καταγγελία των δανειστών αν δεν υπάρξει λύση ως το τέλος του μήνα.
Μέτρα 4,2 δισ. ευρώ
Το υπουργείο Οικονομικών παραδέχεται πλέον ότι το ΔΝΤ ζητάει την άμεση νομοθέτηση μέτρων 4,2 δισ. ευρώ (ισχύος από το 2019) μέσω της μείωσης των συντάξεων και του αφορολογήτου για να δεχθεί να μπει στο πρόγραμμα με πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ σε μεσοπρόθεσμο διάστημα. «Βέβαια, μεσοπρόθεσμος ορίζοντας για το ΔΝΤ είναι τα τρία χρόνια, ενώ για τον κ. Σόιμπλε μπορεί να είναι τα 70 χρόνια» σχολιάζουν κυβερνητικές πηγές.
Οι όροι του παιχνιδιού αλλάζουν και οι εξελίξεις επιταχύνονται. Εφόσον, όπως όλα δείχνουν, τη Δευτέρα θα απουσιάζει μια τεχνική συμφωνία με την οποία θα συμφωνεί το Ταμείο, το χρονοδιάγραμμα προβλέπει επιστροφή της τρόικας στην Αθήνα μετά το Eurogroup και μια νέα προσπάθεια για συνολικό ντιλ σε μια έκτακτη συνεδρίαση της Ευρωομάδας, πιθανόν στις 18 Δεκεμβρίου. «Αν φτάσουμε εκεί, η συνεδρίαση θα κρατήσει από τις 10 το πρωί ως τις 10 το επόμενο πρωί» αναφέρει κυβερνητικός αξιωματούχος.
Είναι πλέον ξεκάθαρο ότι εγκαταλείπεται κάθε προσδοκία για να μειωθεί ο στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα του 2018 κάτω από το 3,5% του ΑΕΠ, ώστε να υπάρξει χαλάρωση της λιτότητας. «Σε αυτό δεν έχουμε πολλούς συμμάχους» παραδέχθηκε ο ίδιος παράγοντας θεωρώντας πιθανό να συζητηθεί κάτι τέτοιο μόνο μετά τις γερμανικές εκλογές τον Σεπτέμβριο του 2017.
«Δεν νομίζω ότι υπάρχει κυβέρνηση που θα μπορούσε να δεχτεί νέο κόψιμο σε συντάξεις και αφορολόγητο» σημείωσε για τα μέτρα που ζητεί το ΔΝΤ, ξεκαθαρίζοντας ότι η κυβέρνηση δεν θα τα νομοθετήσει. Ερωτηθείς δε αν η πίεση μπορεί να οδηγήσει σε πολιτικές εξελίξεις (δηλαδή εκλογές), απάντησε ότι «αυτό το γνωρίζουν και αυτοί με τους οποίους διαπραγματευόμαστε».
«Δειλό και αντιδημοκρατικό»
Η υπόθεση έχει παρασκήνιο. Το Ταμείο απέρριψε τις τελευταίες ημέρες την αντιπρόταση της Αθήνας για επέκταση του γνωστού δημοσιονομικού κόφτη ως το 2020, με στόχο να αποκρούσει το αίτημα για νέα μέτρα. Σύμφωνα με την κυβέρνηση, μετά την άρνηση του Ευκλείδη Τσακαλώτου να νομοθετήσει τώρα τα μέτρα για 2019, το Ταμείο επανήλθε και ζήτησε αυτή τη φορά να υπογραφεί μια πολιτική συμφωνία για τη λήψη αυτών των μέτρων για το διάστημα 2019-2020. Η πρόταση απορρίφθηκε. «Η θητεία της κυβέρνησης λήγει το 2019 και αυτό που μας ζήτησαν είναι και δειλό και αντιδημοκρατικό γιατί δεν μπορούμε να δεσμεύσουμε μια επόμενη κυβέρνηση» σχολιάζει ο ίδιος παράγοντας.
Ο κυβερνητικός αξιωματούχος εξακόντισε βέλη και προς την πλευρά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αφού πρώτα σχολίασε ότι «αν διαπραγματευόμασταν μόνο με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, θα είχαμε κλείσει εδώ και δύο εβδομάδες» πέρασε στο καυτό μέτωπο τον εργασιακών. Εκεί κατηγόρησε τους Ευρωπαίους ότι δεν τηρούν όσα συμφωνήθηκαν και διατυπώνονται σαφώς στο μνημόνιο, «πιο σαφές… πεθαίνεις» τόνισε. Πρόσθεσε ότι θέλοντας να ικανοποιήσουν το ΔΝΤ, προχωρούν και πέρα από το ευρωπαϊκό πλαίσιο. «Αυτό είναι απαράδεκτο» σχολίασε μιλώντας για τις ομαδικές απολύσεις και τις συλλογικές συμβάσεις. «Δεν μπορούμε να μην είμαστε κανονική ευρωπαϊκή χώρα και να μην υπάρχουν κλαδικές συμβάσεις» εξήγησε σημειώνοντας ότι «το ΔΝΤ μας αντιμετωπίζει ως μη ευρωπαϊκή χώρα».
Από την άλλη πλευρά, ο ίδιος παράγοντας είπε ότι τόσο ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ όσο και ο επίτροπος Οικονομικών Πιερ Μοσκοβισί «έχουν δώσει εγγυήσεις» σε επικοινωνία με την κυβέρνηση ότι η Ελλάδα, παρότι είναι σε πρόγραμμα, καλύπτεται από το ευρωπαϊκό κεκτημένο για τα Εργασιακά.
Το IMF και η Αθήνα
Στο τραπέζι χρέος, περικοπές και επιστροφή της τρόικας
Τα βραχυπρόθεσμα μέτρα για τη μείωση του χρέους κατά 21,8% ως το 2060 είναι έτοιμα και θα παρουσιαστούν στην αυριανή συνεδρίαση του Eurogroup υπό τις ευλογίες του γερμανού υπουργού Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, εφόσον πρόκειται για τεχνικές διευκολύνσεις που δεν χρειάζεται να περάσουν από τη γερμανική Βουλή. Η λύση αυτή όμως δεν αρκεί για την Αθήνα, που αναμένει τη δεύτερη φάση η οποία θα πρέπει (τουλάχιστον) να περιλαμβάνει τη συγκεκριμενοποίηση των μεσοπρόθεσμων παρεμβάσεων στο χρέος, ώστε:
1. Να πεισθεί το IMF να μπει στο πρόγραμμα και να δημοσιεύσει μια έκθεση βιωσιμότητας χρέους (DSA) που δεν θα «τρομάζει» τις αγορές για τη δυνατότητα της Ελλάδας να βαδίσει με ασφάλεια στο μεσοπρόθεσμο διάστημα.
2. Να μπορεί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα πάνω στη βάση αυτή (και σε συνδυασμό με τη δική της ανάλυση) να εντάξει την Ελλάδα στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης τον Φεβρουάριο του 2017 ώστε να καταστεί εφικτή μια δοκιμαστική έξοδος της χώρας στις αγορές πριν από το καλοκαίρι.
«Ως το τέλος του μήνα θα έχουμε συμφωνία και θα ξέρουμε αν το IMF θα είναι μέσα ή έξω» λένε στην κυβέρνηση. Μετά την αποδοχή από ελληνικής πλευράς της διατήρησης του στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα στο 3,5% του ΑΕΠ από το 2018 τουλάχιστον ως το 2020, η αγωνία περιορίζεται στο πότε θα υποχωρεί σε χαμηλότερο επίπεδο. Σε κάθε περίπτωση, ο κυβερνητικός αξιωματούχος, αφού τα έψαλε στους θεσμούς, διέβλεψε πολιτική συμφωνία μαζί τους πριν από τα Χριστούγεννα. Μάλιστα είπε ότι ο πρόεδρος του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ θέλει λύση στο τέλος του έτους και αιτιολόγησε την αισιοδοξία του με τη διαπίστωση ότι «είναι περισσότεροι αυτοί που θέλουν συμφωνία από αυτούς που δεν θέλουν»…
Πέρα από το τρίπτυχο ομαδικές απολύσεις – κύριες συντάξεις – αφορολόγητο, που απορρίπτεται από την κυβέρνηση, στο προσχέδιο της συμφωνίας υπάρχουν ήδη αρκετά νέα μέτρα (αναλυτικά στην Ανάπτυξη, σελ. Β2). Ανάμεσά τους η μείωση κατά 50% του επιδόματος θέρμανσης από το 2018, η κατάργηση της ευνοϊκής φορολόγησης των ναυτικών, το μαχαίρι στα επιδόματα τέκνων και τα πολυτεκνικά, η αυστηροποίηση του πλαισίου για να τα αναπηρικά επιδόματα και το κόψιμο του φοιτητικού επιδόματος στέγασης των 1.000 ευρώ. Παράλληλα σε λίγες ημέρες αναμένεται η υπουργική απόφαση για τη μείωση του ΕΚΑΣ κατά 40% από τον Ιανουάριο του 2017.
Η Ιστορία δεν πρέπει να επαναληφθεί…
ΠΟΛΙΤΙΚΗ 04.12.2016 : 18:33
Πολλοί και σοβαροί ιστορικοί και διανοούμενοι πιστεύουν ότι οι μεγάλες κρίσεις στον τόπο μας καταλήγουν στο τέλος σε κάποια τραγωδία, που ξεπερνάει τα όρια της οικονομικής καταστροφής. Ομολογώ ότι έχω την ίδια αγωνία αυτή την περίοδο. Η Ελλάδα είναι πτωχευμένη και υπό διεθνή επιτροπεία. Οι θεσμοί της τρίζουν και η κοινωνία έχει βουλιάξει σε ένα τέλμα απελπισίας και κυνισμού. Η κρίση είναι πραγματικά συστημική.
Αυτά όλα συμβαίνουν, όμως, σε ένα πολύ επικίνδυνο περιβάλλον. Οι ΗΠΑ περνούν μια μεταβατική περίοδο, που δεν μοιάζει με καμία άλλη. Υπάρχει κενό «εξουσίας» στον δυτικό κόσμο, και δεν πρόκειται να καλυφθεί για αρκετούς μήνες. Δεν ξέρω, και κανείς δεν μπορεί να ξέρει, ποια θα είναι η πολιτική Τραμπ στην ανατολική Μεσόγειο. Το μόνο βέβαιο είναι ότι για μερικές εβδομάδες, και πιθανότατα μήνες, δεν θα ξέρουμε ποιος παίρνει τις αποφάσεις στην Ουάσιγκτον και τι θέλει. Στην Ευρώπη, έχουμε μια αποδυναμωμένη Γαλλία με πρόεδρο που έχει ήδη αποχαιρετήσει. Και μια καγκελάριο, που είναι de facto ηγέτις του δυτικού κόσμου –μέχρι νεωτέρας– αλλά χωρίς πολλά γεωπολιτικά όπλα. Ο μοχλός πίεσης που λεγόταν ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας μάς άφησε γεια. Οποιος Ελληνας ηγέτης τηλεφωνήσει στις Βρυξέλλες ή σε κάποια άλλη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα εν μέσω μιας κρίσης δεν θα πρέπει να περιμένει να φτάσει το «ιππικό».
Οσο για την Τουρκία, έχει μπει σε αχαρτογράφητα νερά. Οι Τούρκοι ήταν προβλέψιμοι. Ξέραμε τις ισορροπίες πολιτικών – Ενόπλων Δυνάμεων και μπορούσαμε να μαντέψουμε την επόμενη κίνησή τους. Μιλάμε όμως για ένα νέο σκηνικό, πολλά ανοικτά μέτωπα, αστάθμητους παράγοντες και –το κυριότερο– για έναν ηγέτη που κανείς, σε παγκόσμιο επίπεδο, δεν μπορεί να τον «διαβάσει» εύκολα.
Τώρα, λοιπόν, ξαφνικά το Κυπριακό και τα Ελληνοτουρκικά έφτασαν, για ακόμη μία φορά, σε θερμοκρασίες που «βράζουν». Στην Αθήνα έχουμε μια αδύναμη πολιτική ηγεσία που πιέζεται εσωτερικά από διάφορες κατευθύνσεις και δεν έχει ξεκάθαρη στρατηγική. Εχει, δυστυχώς, κάποιος την αίσθηση ότι δεν υπάρχει ένας άνθρωπος ο οποίος διαχειρίζεται αυτά τα κρίσιμα ζητήματα. Ο Ερντογάν από την πλευρά του πιέζει και θέλει να τα βάλει όλα, τώρα, στο τραπέζι. Η στιγμή δεν είναι καλή. Η πίεση θα κλιμακωθεί πάντως. Το αθώο σενάριο λέει ότι η Αγκυρα θα παίξει ένα blame game (παιχνίδι επίρριψης ευθυνών), θα επιχειρήσει, δηλαδή, να πείσει πως κάνει ό,τι μπορεί για να λύσει τα θέματα, αλλά η Αθήνα ή δεν μπορεί ή δεν θέλει να την ακολουθήσει. Το λιγότερο αθώο σενάριο είναι ότι το blame game θα συνοδευθεί από απτές και σχετικά βίαιες κινήσεις για να αναγκασθούν η ελληνική πλευρά και η Λευκωσία να προσέλθουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Δεν πάει το μυαλό σε κάποιου είδους πόλεμο, αλλά σε κάποιο περιορισμένο επεισόδιο που θα ωθήσει σύμπασα τη διεθνή κοινότητα να καλέσει τα «εμπλεκόμενα μέρη» να καθίσουν σε ένα τραπέζι.
Οι επόμενες κινήσεις απαιτούν μεγάλη σύνεση και προσοχή. Η πτώχευση δεν πρέπει να συνδυασθεί με μια εθνική ήττα. Το χειρότερο που μπορεί να πάθουμε, και μας έχει συμβεί πολλές φορές σε κρίσιμες στιγμές, είναι να χωρισθούμε σε προδότες και υπερπατριώτες, σε μια διαμάχη Λευκωσίας – εθνικού κέντρου και όλα τα συναφή. Πατριωτισμός δεν είναι οι ιαχές και τα πανηγύρια αλλά η αποφασιστικότητα που σταθμίζει με «κρύο αίμα» τη διεθνή συγκυρία, κερδίζει συμμάχους και παίρνει αποφάσεις που συμφέρουν τον τόπο. Η Ιστορία δεν πρέπει να επαναληφθεί. Να πάμε από την πτώχευση του 1893 στους θριάμβους που ακολούθησαν το 1909, χωρίς να περάσουμε από το μαύρο 1897…
