Στις 19 Ιουλίου 1944, μεταξύ Χώρας και Αμπελοφύτου (Αγορέλιτσας) στην τοποθεσία ‘‘κορδέλες’’, στον ποταμό Σέλα, το 1ο Τάγμα του 9ου Συντάγματος του Ε.Λ.Α.Σ., ο 1ος λόχος και ο 2ος λόχος βρέθηκαν αντιμέτωποι με φάλαγγα της 117ης μεραρχίας καταδρομών του Τρίτου Ράιχ, υπεύθυνη για αντίποινα στη βόρεια Πελοπόννησο και κυρίως για το ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων.
Η πολιτική οργάνωση του Ε.Α.Μ. της περιοχής έδωσε την πληροφορία στον Ε.Λ.Α.Σ. ότι Γερμανική φάλαγγα αυτοκινήτων θ’ αποχωρήσει τις προσεχείς μέρες από την Πύλο, με κατεύθυνση Γαργαλιάνους – Κυπαρισσία. Η πληροφόρηση προήλθε από τον Μπάμπη Χάτζο και από έναν Αυστριακό αυτόμολο που υπέκλεψε το σήμα στον ασύρματο.
Η ενέδρα στήθηκε στις 17 Ιουλίου και για δύο ολόκληρες ημέρες δεν παρατηρήθηκε καμιά κίνηση της Γερμανικής φάλαγγας. Στις 19 Ιουλίου όμως, τις μεσημεριανές ώρες, η Γερμανική φάλαγγα ξεκίνησε από την Πύλο. Μόλις τα 13 αυτοκίνητα της φάλαγγας κλείστηκαν στον κλοιό των Ε.Λ.Α.Σ.ιτών, ξεκίνησε η μάχη.
Στους γύρω λόφους υπήρξε κάτι το πρωτοφανές για τα δεδομένα μάχης: Κάτοικοι των γύρω χωριών, έχοντας μάθει για το μπλόκο που έχουν στήσει οι Ε.Λ.Α.Σ.ίτες παρακολουθούσαν την μάχη σαν θεατές στην αρχή και στη συνέχεια σαν μαχητές.
Ο Ε.Λ.Α.Σ. διέθετε πλήρες τάγμα εξοπλισμένο με 3-4 πολυβόλα θέσης, αρκετά οπλοπολυβόλα και ατομικά όπλα.
Ο ταγματάρχης Ηλίας Σφακιανάκης έδωσε το σήμα για έφοδο όταν η φάλαγγα πλησίασε σε ακρίβεια μέτρου, με φωτοβολίδα. Από τα πυρά εξουδετερώθηκαν γρήγορα οι άκρες της φάλαγγας. Στο κέντρο απέμεινε ισχυρή εστία αντίστασης και ο ηρωικός ταγματάρχης, πολεμούσε στην πρώτη γραμμή φοβούμενος τον ερχομό Γερμανικών ενισχύσεων όταν τραυματίστηκε θανάσιμα και αφού έμαθε για τη νίκη ξεψύχησε το βράδυ στο Μανιάκι και τάφηκε δίπλα στη στήλη της μάχης του Παπαφλέσσα.
Απώλειες
18 νεκροί, 8 τραυματίες Έλληνες. 180 νεκροί Γερμανοί, 14 Ιταλοί, 10-12 φορτηγά, 2 αυτοκίνητα, 10 νεκροί Έλληνες συνοδοιπόροι των Γερμανών, 30 αιχμάλωτοι, πολεμικό υλικό, τρόφιμα.
Οι περισσότεροι των τριάντα Γερμανών αιχμαλώτων εκτελέστηκαν αργότερα, με εξαίρεση τον Ευαγγελικό στρατιωτικό ιερέα Joachim Lange και τέσσερεις ακόμη στρατιώτες, που αργότερα ελευθερώθηκαν.
Λάφυρα.
Τα λάφυρα ήταν πολλά. 2 βαριά πολυβόλα, 12 μυδράλια, 2 ταχυβόλα, όλος ο ατομικός οπλισμός της συνοδείας με άφθονα πυρομαχικά, ιματισμό και υπόδηση, 1 αυτοκίνητο με ζάχαρη, 1 με αλεύρι, 1 με διάφορα τρόφιμα, που δόθηκαν στους συγκεντρωμένους πολίτες.
Αντίποινα.
Η περισυλλογή των νεκρών Γερμανών έγινε την επόμενη μέρα, από Γερμανούς και άντρες των ταγμάτων ασφαλείας. Τότε έκαψαν, για αντεκδίκηση, μερικά σπίτια στη Χώρα και σκότωσαν 15 νέους που βρήκαν στα χωράφια.
Εορτασμός
Κάθε έτος από ενώσεις παλαίμαχων αντιστασιακών εορτάζεται η μνήμη των αντιστασιακών που σκοτώθηκαν στη μάχη.
Τα ονόματα των νεκρών του Ε.Λ.Α.Σ., που έλειπαν από το βραδυνό προσκλητήριο στο Κεφαλόβρυσο:
Ηλίας Σφακιανάκης, Ταγματάρχης – Διοικητής του Τάγματος, Κορυφάσιο Μεσσηνίας.
Γιώργος Μανωλάκος, Λακωνία.
Νίκος Δημητρακόπουλος ή Πλαστήρας, Καλάμι Καλαμάτας.
Μπάμπης Χάτζος, Νεοχώρι Μελιγαλά.
Γιώργος Μούντανος, Κάμπος Αβίας.
Ηλίας Καντικόπουλος, Γιάννιτσα Καλαμάτας.
Παύλος Παυλίδης ή Κανάκης, Γύθειο.
Γιώργος Φιλιόπουλος, Τρύπη Λακωνίας.
Νίκος Στατηγουλέας, Προάστειο Καρδαμύλης.
Γιάννης Οικονομέας, Στούπα Μεσσηνιακής Μάνης.
Νέστορας Κολοκάθης, Αντικάλαμος Καλαμάτας.
Βασίλης Βασιλάκος, Τρύπη Λακωνίας.
Μιχάλης Παπαθεοδωρακάκης, Λαχανάδα Πυλίας.
Νίκος Σταματελόπουλος, Χώρα Τριφυλίας.
Νίκος Βλαχαδάμης, Γαργαλιάνοι.
Πέτρος Κατελάνος, Χώρα Τριφυλίας.
Πέτρος Τσαπέκης, Μεθώνη.
Παναγιώτης Κομποχόλης, Δεσύλλα Μεσσηνίας.
Το μνημείο κατασκευάστηκε περί το έτος 1982 και το γλυπτό φιλοτεχνήθηκε από τον Λάκωνα γλύπτη Μιχάλη Κάσση περί το έτος 1983.
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ν. ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΣ
Δρ ΧΗΜΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ
ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ ΜΝΗΜΕΙΩΝ
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ
E-mail: blabro@teiath.gr
Website: www.vlampropoulos.gr
