Μια διαδικασία παγκοσμιοποίησης που βασίζεται στην ολοκλήρωση και τη συνεργασία μεταξύ περιφερειακών μπλοκ μπορεί να έχει το πλεονέκτημα ότι είναι πιο βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς σε σύγκριση με το παράδειγμα των προηγούμενων δεκαετιών.
Η αυξανόμενη σημασία των περιφερειακών παραγόντων στην παγκόσμια οικονομία αυξάνει την ανάγκη διεθνούς συντονισμού, μεταξύ άλλων μέσω των διεθνών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, κυρίως των περιφερειακών αναπτυξιακών ιδρυμάτων. Σε αυτούς περιλαμβάνονται ιδίως παράγοντες όπως η εξάπλωση της πανδημίας Covid, οι διαταραχές του ενεργειακού εφοδιασμού, η αυξανόμενη ανάγκη αντιμετώπισης των περιβαλλοντικών προκλήσεων και των δευτερογενών επιπτώσεων, καθώς και η επιτακτική ανάγκη συντονισμού των πολιτικών τόνωσης της οικονομίας μεταξύ των χωρών. Τα περιφερειακά πολυμερή αναπτυξιακά ιδρύματα είναι σε μοναδική θέση να αντιμετωπίσουν αυτές τις προκλήσεις, εφόσον υπάρχει μεγαλύτερος συντονισμός μεταξύ των διαφόρων περιφερειακών πλαισίων και θεσμών συνδεσιμότητας/ολοκλήρωσης.
Τα τελευταία χρόνια της πανδημίας έχουν καταδείξει περίτρανα την ανάγκη για μεγαλύτερο συντονισμό στη διεξαγωγή κινήτρων κατά της κρίσης σε όλες τις χώρες. Οι περιφερειακές ρυθμίσεις ολοκλήρωσης, καθώς και τα αναπτυξιακά τους ιδρύματα έχουν συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι των εθνικών και παγκόσμιων αναπτυξιακών οργανισμών στην καθοδήγηση αυτών των κινήτρων διασυνοριακά σε περιφερειακό επίπεδο. Επιπλέον, το μέγεθος των πόρων των περιφερειακών αναπτυξιακών ιδρυμάτων είναι πλέον πολύ μεγαλύτερο από εκείνο που συγκεντρώνεται στους παγκόσμιους πολυμερείς οργανισμούς. Ειδικότερα, το άθροισμα όλων των πόρων των περιφερειακών αναπτυξιακών τραπεζών υπερβαίνει σημαντικά τους πόρους της Παγκόσμιας Τράπεζας, ενώ το άθροισμα των πόρων των περιφερειακών χρηματοδοτικών ρυθμίσεων (RFA) υπερβαίνει τους πόρους του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ). Η ενσωμάτωση των περιφερειακών διεθνών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων τόνωσης στη δέσμη παγκόσμιων μέτρων κατά της κρίσης θα επιτρέψει στην παγκόσμια κοινότητα να αξιοποιήσει πλήρως όλους τους δυνητικούς πόρους του παγκόσμιου δικτύου χρηματοοικονομικής ασφάλειας (GFSN).
Μέχρι στιγμής, ωστόσο, υπάρχει σαφής έλλειψη συντονισμού μεταξύ των περιφερειακών ρυθμίσεων ολοκλήρωσης και των αναπτυξιακών θεσμών τους. Ειδικότερα, ο ανεπαρκής οριζόντιος συντονισμός μεταξύ των ρυθμίσεων περιφερειακής ολοκλήρωσης και των περιφερειακών αναπτυξιακών τραπεζών περιορίζει το περιθώριο για παγκόσμιες και περιφερειακές πρωτοβουλίες. Αναμφισβήτητα υπάρχει επίσης ανεπαρκής κάθετος συντονισμός μεταξύ παγκόσμιων και περιφερειακών οργανισμών – ιδίως μεταξύ των περιφερειακών αναπτυξιακών τραπεζών και της Παγκόσμιας Τράπεζας, καθώς και μεταξύ του ΠΟΕ και των περιφερειακών εμπορικών ρυθμίσεων. Μια πιθανή εξαίρεση από την άποψη αυτή είναι ο συντονισμός μεταξύ του ΔΝΤ και των περιφερειακών χρηματοδοτικών ρυθμίσεων, ο οποίος είναι αρκετά προχωρημένος και τα τελευταία χρόνια διεξάγεται σε εξαμηνιαία βάση στο περιθώριο των ετήσιων συνεδριάσεων του ΔΝΤ.
Μια παγκόσμια τάση που πιθανόν να ευνοήσει τη δημιουργία πλατφορμών μεταξύ των περιφερειακών αναπτυξιακών τραπεζών είναι η περιβαλλοντική ατζέντα που υπερβαίνει τα εθνικά σύνορα και απαιτεί μεγαλύτερη συνεργασία μεταξύ χωρών και περιφερειών. Η δημιουργία κοινών χαρτοφυλακίων “πράσινων έργων”, η εναρμόνιση των προτύπων στις περιφερειακές αναπτυξιακές τράπεζες για την υλοποίηση τέτοιων έργων μπορεί να ενισχύσει τις προοπτικές επίτευξης των φιλόδοξων περιβαλλοντικών στόχων στις κορυφαίες ανεπτυγμένες οικονομίες και στην προώθηση της πράσινης ατζέντας στις οικονομίες του Παγκόσμιου Νότου.
Η εμφάνιση νέων έργων με παγκόσμια εμβέλεια που δρομολογούνται από τις κορυφαίες οικονομίες του κόσμου αυξάνει επίσης τον ρόλο των περιφερειακών αναπτυξιακών ιδρυμάτων στη διασφάλιση μεγαλύτερης συνδεσιμότητας μεταξύ των έργων αυτών. Ειδικότερα, η Παγκόσμια Πύλη της ΕΕ, η B3W που δημιουργήθηκε από τις χώρες της G7, καθώς και η πρωτοβουλία Belt and Road της Κίνας, επικεντρώνονται στην οικοδόμηση της συνδεσιμότητας των υποδομών στη διεθνή σκηνή, με κρίσιμο ρόλο που αποδίδεται στους περιφερειακούς και εθνικούς αναπτυξιακούς οργανισμούς. Ωστόσο, αυτό που λείπει από όλα αυτά τα μεγάλα σχέδια είναι το στοιχείο του ανοίγματος και της διαλειτουργικότητας με άλλες περιφερειακές και παγκόσμιες πρωτοβουλίες. Με έργα όπως η Παγκόσμια Πύλη και το B3W να έχουν ως στόχο τον ανταγωνισμό με την BRI, τα πολυμερή αναπτυξιακά ιδρύματα θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως σημαντικοί παράγοντες συμβατότητας και συνέργειας μεταξύ αυτών των πρωτοβουλιών.
Γενικότερα, εάν η παγκόσμια οικονομία πρόκειται να μετατοπιστεί από την προτεραιότητα των ποσοτικών στόχων ανάπτυξης προς ποιοτικούς στόχους, όπως η βιωσιμότητα, η πράσινη ανάπτυξη και άλλοι στόχοι, θα πρέπει να υπάρξει ένας σημαντικότερος ρόλος για τα πολυμερή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Αυτό που λείπει από το σημερινό σύστημα παγκόσμιας διακυβέρνησης είναι ο μεγαλύτερος συντονισμός μεταξύ των περιφερειακών ρυθμίσεων – ένα σύστημα “συνδικαλιστικού τοπικισμού” (Regionalism Inc.) που θα κάλυπτε τα κενά στην περιφερειακή οικονομική συνεργασία. Η διαδικασία του συντονισμού θα μπορούσε να θεσμοθετηθεί μέσω μεγαλύτερης συνεργασίας μεταξύ των αντίστοιχων αναπτυξιακών τραπεζών και άλλων θεσμικών οργάνων. Η ανοικοδόμηση της αρχιτεκτονικής της παγκόσμιας διακυβέρνησης με περιφερειακά μπλοκ μπορεί να χρησιμεύσει για την ενίσχυση των “δομών στήριξης” του οικοδομήματος της παγκόσμιας οικονομίας – με ελάχιστη προσοχή στον συντονισμό μεταξύ των περιφερειακών ρυθμίσεων, το μεγαλύτερο μέρος του συντονισμού και της ρύθμισης επικεντρώθηκε στο επίπεδο των εθνικών κρατών ή των παγκόσμιων θεσμών. Μια διαδικασία παγκοσμιοποίησης που βασίζεται στην ολοκλήρωση και τη συνεργασία μεταξύ των περιφερειακών μπλοκ μπορεί να έχει το πλεονέκτημα να είναι πιο βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς σε σύγκριση με το παράδειγμα των προηγούμενων δεκαετιών.
Erol User
