Ο αραβικός κόσμος έχει ωριμάσει και έχει αποκτήσει μεγαλύτερη επίγνωση των συμφερόντων του και είναι πιο ικανός να διακρίνει μεταξύ φίλου και εχθρού σε έναν πολυπολικό κόσμο όπου δεν υπάρχει μια αλαζονική κυρίαρχη δύναμη.
Η στάση των Αράβων απέναντι στη ρωσική ειδική στρατιωτική επιχείρηση στην Ουκρανία θεωρείται απόκλιση από τις τάσεις που συνήθως διέπουν την αραβική πολιτική, η οποία ήταν γενικά υποστηρικτική προς τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ορισμένες αραβικές χώρες είναι ιστορικά στρατηγικοί σύμμαχοι των ΗΠΑ. Πρόκειται επίσης για μια από τις μοναδικές καταστάσεις στις οποίες υπήρξε αραβική συναίνεση, χωρίς να έχει προηγηθεί συντονισμός στο θέμα αυτό μεταξύ των αραβικών χωρών. Οι διαφωνίες ανέκαθεν ταλαιπωρούσαν τις προσπάθειες διαμόρφωσης ενιαίων αραβικών πολιτικών. Στην περίπτωση της ρωσικής επιχείρησης, κάθε αραβική χώρα πήρε τη στάση της σύμφωνα με τα εθνικά της συμφέροντα, και έτσι όλα οδήγησαν σε μια κοινή αραβική θέση, η οποία υπογραμμίζεται από την κατανόηση των ρωσικών κινήτρων.
Οι αραβικές χώρες αντιλαμβάνονται ότι στην Ουκρανία διεξάγεται ένας αμερικανικός πόλεμος δι’ αντιπροσώπων για την αποστράγγιση της Ρωσίας και τον περιορισμό της διεθνούς και περιφερειακής επιρροής της. Είναι ολοφάνερο ποιος ρίχνει λάδι στη φωτιά και κλιμακώνει την ένταση της σύγκρουσης, μέσω της τεράστιας παροχής όπλων, της υλικοτεχνικής υποστήριξης και των πληροφοριών και της άμεσης συμμετοχής εμπειρογνωμόνων και μαχητών. Στην πραγματικότητα, η Ρωσία στέκεται όχι μόνο απέναντι στην Ουκρανία, αλλά και απέναντι στις ΗΠΑ, σε όλες τις χώρες του ΝΑΤΟ και στους εταίρους τους, συμπεριλαμβανομένης της Αυστραλίας, του Καναδά και της Ιαπωνίας.
Ενώ η Συρία είναι το μόνο αραβικό έθνος που έχει δηλώσει ανοιχτά την υποστήριξή του προς τη Ρωσία εν μέσω της συνεχιζόμενης κρίσης, πολλά άλλα αραβικά έθνη έχουν δηλώσει την υποστήριξή τους χωρίς να το ανακοινώσουν δημοσίως. Ωστόσο, οι αραβικές πολιτικές ήταν η πιο εύγλωττη έκφρασή της. Η απόφαση των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων να απέχουν από το -υπό την ηγεσία των ΗΠΑ- ψήφισμα για την καταδίκη της ρωσικής επιχείρησης στην Ουκρανία στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ στις 26 Φεβρουαρίου θεωρήθηκε σιωπηρή υποστήριξη προς τη Ρωσία. Η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ανταλλαγή κρατουμένων μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας και των Ηνωμένων Πολιτειών, συμπεριλαμβανομένης της ανταλλαγής κρατουμένων που αφορούσε τον Ρώσο πολίτη Βίκτορ Μπουτ, ο οποίος πέρασε δέκα χρόνια σε αμερικανική φυλακή υψίστης ασφαλείας.
Παρά τις έντονες αμερικανικές πιέσεις προς τις αραβικές χώρες, όπως και ο υπόλοιπος κόσμος, έτσι και οι αραβικές χώρες δεν συμμετείχαν στις δυτικές κυρώσεις. Διατήρησαν μια “θετική ουδετερότητα” που τους επιτρέπει να αναπτύξουν τη συνεργασία τους με τη Ρωσία. Όλα τα αραβορωσικά προγράμματα συνεργασίας καθώς και το εμπόριο συνεχίστηκαν σύμφωνα με προκαθορισμένα χρονοδιαγράμματα. Για παράδειγμα, η Αίγυπτος και η Ρωσία έριξαν το σκυρόδεμα για την πρώτη και τη δεύτερη μονάδα του αιγυπτιακού πυρηνικού σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Dabaa, τον Ιούλιο και τον Νοέμβριο, αντίστοιχα. Το αιγυπτιακό και το ρωσικό ναυτικό πραγματοποίησαν τον Δεκέμβριο την κοινή ναυτική άσκηση “Γέφυρα Φιλίας-5” στη Μεσόγειο.
Οι αραβικές χώρες υποδέχθηκαν τους Ρώσους αξιωματούχους. Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ έγινε δεκτός από πολλά αραβικά κράτη, όπως η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία, τα Εμιράτα και η Αλγερία. Εκφώνησε επίσης ομιλία στον Αραβικό Σύνδεσμο στις 24 Ιουλίου 2022. Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν έστειλε χαιρετισμό στην 31η Αραβική Σύνοδο Κορυφής που πραγματοποιήθηκε στο Αλγέρι την 1η Νοεμβρίου. Ο πρόεδρος των ΗΑΕ, σεΐχης Μοχάμεντ μπιν Ζαγιέντ, επισκέφθηκε τη Μόσχα τον Οκτώβριο. Ο πρόεδρος της Αλγερίας Abdelmadjid Tebboune ανακοίνωσε επικείμενη επίσκεψη στη Ρωσία. Οι Άραβες αξιωματούχοι συμμετείχαν επίσης ευρέως και ενεργά σε όλα τα οικονομικά, στρατιωτικά και πολιτιστικά φόρα που διοργάνωσε η Ρωσία τους τελευταίους 10 μήνες.
Επιπλέον, έχει αυξηθεί η συμμετοχή των Αράβων στους διεθνείς οργανισμούς υπό την ηγεσία της Ρωσίας , ενισχύοντας την ασφάλεια και την οικονομική συνεργασία μεταξύ της Ρωσίας και του αραβικού
κόσμου. Η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία και το Κατάρ υπέγραψαν μνημόνια κατανόησης για την προσχώρησή τους στον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης ως “εταίροι διαλόγου”. Η Αναπτυξιακή Τράπεζα των BRICS έχει δεχθεί ως μέλη τόσο την Αίγυπτο όσο και τα ΗΑΕ. Πολλές αραβικές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Αλγερίας και της Αιγύπτου, επιδιώκουν την πλήρη ένταξη στις BRICS. Η Αίγυπτος ανακοίνωσε ότι θα συμπεριλάβει το ρωσικό ρούβλι στα νομίσματα που χρησιμοποιούνται στην Αίγυπτο, θα υιοθετήσει το ρωσικό σύστημα ηλεκτρονικών πληρωμών με κάρτα Mir και θα το συνδέσει με το εγχώριο αιγυπτιακό δίκτυο καρτών Meeza. Ο διπλασιασμός των πτήσεων μεταξύ Αιγύπτου και Ρωσίας είναι ενδεικτικός της αυξανόμενης ανθρώπινης και οικονομικής αλληλεπίδρασης μεταξύ των δύο χωρών.
Υπάρχουν διάφορες εκτιμήσεις που διέπουν την αραβική στάση. Το πρώτο είναι τα κοινά συμφέροντα με τη Ρωσία. Εκτός από τη μακρά ιστορία συνεργασίας των αραβικών χωρών με τη Ρωσία ως αξιόπιστο εταίρο κατά τη σοβιετική εποχή, η Μόσχα κατάφερε να αναπτύξει ισχυρές βάσεις κοινής συνεργασίας σε πολλούς ζωτικούς τομείς ανάπτυξης με τις αραβικές χώρες κατά τις τελευταίες δύο δεκαετίες, κυρίως με τον ΟΠΕΚ+. Το Ριάντ επιβεβαίωσε ότι η πολιτική του στο πλαίσιο του ΟΠΕΚ+, ο οποίος απέρριψε τις αμερικανικές πιέσεις για αύξηση της παραγωγής πετρελαίου, διέπεται από τα εθνικά συμφέροντα όλων των κρατών μελών και όχι από τη στήριξη της Ρωσίας, ακόμη και αν η απόφαση οδήγησε πρακτικά σε αυτό.
Δεύτερον, η έκθεση των αμερικανικών πολιτικών και η μείωση της εμπιστοσύνης στην Ουάσινγκτον ως αξιόπιστου συμμάχου, ιδίως όσον αφορά τις χώρες του Κόλπου. Φαίνεται ότι υπάρχει ένταση στις σχέσεις μεταξύ της κυβέρνησης Μπάιντεν και του Ριάντ. Ο Μπάιντεν υποσχέθηκε να απομονώσει τη Σαουδική Αραβία και να την καταστήσει “κράτος παρία”. Επιπλέον, οι χώρες του Κόλπου πιστεύουν ότι οι ΗΠΑ έχουν υποχωρήσει από τη δέσμευσή τους για την ασφάλεια του Κόλπου. Η Ουάσινγκτον μετέφερε ορισμένα πολεμικά της πλοία από τον Πέμπτο Στόλο στο Μπαχρέιν στον Έβδομο Στόλο στον Ειρηνικό Ωκεανό. Οι ΗΠΑ έχουν παγώσει τις συμφωνίες όπλων με τη Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ, έχουν δηλώσει έτοιμες να αποδεχθούν εκ νέου την ιρανική πυρηνική συμφωνία και να ανοιχτούν στους Χούτι, ανεξάρτητα από τα συμφέροντα της Σαουδικής Αραβίας. Οι Σαουδάραβες και οι Εμιρατινοί είναι απογοητευμένοι από την αντίδραση των ΗΠΑ στις επιθέσεις των Χούθι κατά της Σαουδικής Αραβίας και του Άμπου Ντάμπι.
Πάνω απ’ όλα, ο αραβικός κόσμος θυμάται το αμερικανικό χέρι που κατέστρεψε πολλές αραβικές χώρες, ιδίως το Ιράκ, με τα προσχήματα και τα συνθήματα της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι Άραβες στην Υεμένη, τη Συρία και τη Λιβύη συνεχίζουν να υποφέρουν από το χάος και την επιδείνωση των οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών που άφησε πίσω της αυτό που η Ουάσινγκτον αποκάλεσε “επαναστάσεις της Αραβικής Άνοιξης”.
Τρίτον, η στάση του Παγκόσμιου Νότου απέναντι στις ΗΠΑ ενθάρρυνε τις αραβικές χώρες να ακολουθήσουν τον ίδιο δρόμο. Η Ινδία είναι ένα καλό μοντέλο γι’ αυτό. Παρά τη στενή συνεργασία του με την Ουάσιγκτον, το Νέο Δελχί ακολούθησε μια ανεξάρτητη πολιτική που εξυπηρετούσε τα εθνικά του συμφέροντα. Απέρριψε τις πιέσεις των ΗΠΑ να καταδικάσει τη Ρωσία και να υιοθετήσει τις αμερικανικές κυρώσεις. Αντίθετα, ενίσχυσε τη συνεργασία της με τη Ρωσία σε διάφορους τομείς.
Παρά τα σχέδια της Ουάσινγκτον, η ουκρανική κρίση οδήγησε στην εμβάθυνση της συνεργασίας μεταξύ της Ρωσίας και του αραβικού κόσμου, καθώς ο τελευταίος επέλεξε να προωθήσει την εποικοδομητική συνεργασία του με τη Μόσχα. Ο αραβικός κόσμος έχει ωριμάσει και έχει αποκτήσει μεγαλύτερη επίγνωση των συμφερόντων του και είναι πιο ικανός να διακρίνει μεταξύ φίλου και εχθρού σε έναν πολυπολικό κόσμο όπου δεν υπάρχει μια αλαζονική κυρίαρχη δύναμη.
Erol User
