H παγκόσμια οικονομία χρειάζεται απεγνωσμένα περισσότερες παραγωγικές επενδύσεις: για να δημιουργήσει θέσεις εργασίας, να αυξήσει την παραγωγικότητα και να ανταποκριθεί σε στόχους όπως η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Αντ’ αυτού βλέπουμε επενδύσεις στις ανοδικές αγορές μετοχών. Δυστυχώς αρκετοί δεν αντιλαμβάνονται τη διαφορά».
Αυτά τόνιζε προ διετίας ο Ρίτσαρντ Τράμκα, πρόεδρος της Αμερικανικής Ομοσπονδίας Εργασίας, σε φόρουμ του για τις ανισότητες. Και θα μπορούσε άνετα να τα επαναλάβει και σήμερα, αφού η εικόνα δεν έχει αλλάξει. Οι αγορές συνεχίζουν να τρέχουν με ρυθμούς πολύ ταχύτερους από την πραγματική οικονομία και το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών σε κάποιες περιπτώσεις παλεύει ακόμη να επανέλθει σε προ κρίσεως επίπεδα. Τι εννοούμε παραγωγικές επενδύσεις; Το να διαθέσεις κεφάλαια για έργα υποδομών, αναβάθμιση εξοπλισμού ή αγορά νέου, εκπαίδευση των εργαζομένων – όλα αυτά δηλαδή που μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη και την απασχόληση. Το να αγοράζεις μετοχές ή ομόλογα στη δευτερογενή αγορά είναι κάτι πολύ διαφορετικό.
Την περίοδο 2008-2015, κατά την οποία οι περισσότερες κυβερνήσεις του ανεπτυγμένου κόσμου ακολούθησαν πολιτικές λιτότητας, έκαναν βουτιά και οι επενδύσεις των επιχειρήσεων. Τα πάσης φύσεως συμβατικά και αντισυμβατικά όπλα των κεντρικών τραπεζών απέτρεψαν τα χειρότερα, αλλά δεν ήταν αρκετά. Σύμφωνα με το οι ιδιωτικές πάγιες επενδύσεις στις ανεπτυγμένες οικονομίες ήταν μειωμένες κατά περίπου 25% σε σχέση με τις επίσημες προβλέψεις στις αρχές του 2007.
Οι μεγάλες επιχειρήσεις φρόντισαν να γεμίσουν τα ταμεία τους ρευστό για τις «δύσκολες ώρες». Όταν η φουρτούνα πέρασε, το ρευστό άρχισε να κυλάει και πάλι, όχι όμως σε επενδύσεις (με ευθύνη προφανώς και των κυβερνήσεων), αλλά στην τσέπη των μετόχων. Μόνο στις επεστράφησαν στους μετόχους μέσω μερισμάτων και προγραμμάτων επαναγοράς μετοχών περί το 1 τρισ. δολάρια το 2015 και ελαφρώς λιγότερα πέρυσι.
Η τάση αυτή, σε συνδυασμό με το ελεύθερο εμπόριο, που «ξέχασε» τα μεσαία και κατώτερα στρώματα στον ανεπτυγμένο κόσμο ή την αυτοματοποίηση, εξηγούν γιατί, ενώ όλοι μιλούν για την ανάγκη άμβλυνσης των ανισοτήτων, η ψαλίδα ανοίγει. Ίσως, δε, εξηγούν και τα τελευταία εκλογικά αποτελέσματα στην Ευρώπη.
