Mεσοπεντηκοστή
Γ’ εύρεση κεφαλής Ιωάννου Προδρόμου, Κελεστίνου, Ολβιανού.
Η Εκκλησία με τη σημερινή εορτή μάς θυμίζει ότι βρισκόμαστε στο μέσον της περιόδου των πενήντα ημερών που χωρίζει το Πάσχα από την Πεντηκοστή.
• Οι καιρικές συνθήκες το Μάιο δημιουργούν πολλούς κινδύνους στην αγροτική παραγωγή. Για το λόγο αυτό, παλαιότερα, τη Μεσοπεντηκοστή σε πολλές περιοχές γινόταν αγιασμός στα χωράφια.
Η τιμία κεφαλή του Ιωάννου του Προδρόμου βρέθηκε στα Κόμανα της Καππαδοκίας εντός αργυρού αγγείου από ιερέα. Η σεπτή κάρα μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη με ευλάβεια και επισημότητα και την υποδέχθηκαν ο αυτοκράτορας, ο πατριάρχης και πλήθη λαού.
Ο Άγιος Κελεστίνος με τους αγώνες του εξόργισε τους ειδωλολάτρες, οι οποίοι τον υπέβαλαν σε οδυνηρά βασανιστήρια. Θανατώθηκε με πυρακτωμένο σίδερο.
Άρτοι για αρτοκλασία
Οι πέντε άρτοι συμβολίζουν τους πέντε άρτους τους οποίους ευλόγησε ο Χριστός και χόρτασε πέντε χιλιάδες άνδρες (πλην γυναικών και παίδων) στην έρημο. Οι πιστοί τούς προσκομίζουν στην εκκλησία και διαβάζονται στον Εσπερινό ή στον Όρθρο ή μετά τη Θεία Λειτουργία.
Όταν πρόκειται να κάνουμε άρτους στην εκκλησία, πρέπει να γνωρίζουμε ότι τα απαραίτητα για την αρτοκλασία είναι:
Βεβαίως οι πέντε άρτοι, ένα μπουκάλι με λάδι, ένα μπουκάλι με κρασί και τρία κεριά και το χαρτί με τα ονόματα να είναι ευανάγνωστο.
Πότε και πού έγινε το θαύμα
Μετά το θάνατο του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου ο Χριστός αναχωρεί στην έρημο για να φυλάξει τον εαυτό Του για τον κατάλληλο καιρό του Σταυρού. Δεν είχε έρθει ακόμα η ώρα για το πάθος Του. Άλλος ευαγγελιστής γράφει πως αναχώρησε στην έρημο για να δώσει την ευκαιρία στους μαθητές Του να ξεκουραστούν (Μάρκ. 6, 31). Αναχώρησαν σε κάποια έρημο της πόλης Βηθσαϊδά (Λουκ. 9, 10). Στο χώρο αυτό έκανε το θαύμα των πέντε άρτων.
Οι συνθήκες του θαύματος των άρτων
Τα αρνητικά δεδομένα είναι περισσότερα από τα θετικά στο θαύμα των πέντε άρτων, γράφει ο αρχιεπίσκοπος Αμερικής Δημήτριος. Ο τόπος ήταν έρημος και δεν υπήρχε κάποια εστία ανεφοδιασμού για τον κόσμο. Η ώρα ήταν περασμένη, «η ώρα ήδη παρήλθεν» (Ματθ. 14, 15), Tου είπαν οι μαθητές. Τα τρόφιμα ήταν ελάχιστα. «Η μεν ημέρα κλίνειν ήρξατο, καθώς είπε Λουκάς αυτοί δε παρέμειναν άσιτοι», δηλαδή η ημέρα τελείωνε, αλλά αυτοί παρέμειναν άσιτοι, σημειώνει ο Ευθύμιος Ζιγαβηνός. Ο πολύς ο κόσμος είχε αιχμαλωτιστεί από τη διδασκαλία του Χριστού και κανείς δεν τολμούσε να Τον πλησιάσει και να Τον παρακαλέσει για φαγητό. Προσήλθαν όμως οι μαθητές και Του ζήτησαν να τελειώσει τη διδασκαλία, για να μπορέσουν οι άνθρωποι να ψάξουν να βρουν κάτι να φάνε (όπ.π.). Κατά την Αγία Γραφή «ου λιμοκτονήσει Κύριος ψυχήν δικαίαν» (Παροιμ. 10, 3), δηλαδή ο Κύριος δε θα αφήσει να πεθάνει από την πείνα η ψυχή που είναι δίκαιη. Ο Χριστός είχε αποφασίσει να τους θρέψει με τον παράδοξο αυτό τρόπο, αλλά περίμενε να Του το ζητήσουν, για να μη φανεί πως κάνει θαύματα προς εντυπωσιασμό.
Άφησε να πεινάσουν υπερβολικά, προκειμένου να λάβουν μεγαλύτερη αίσθηση του θαύματος.
Άλλες πλευρές του θαύματος των άρτων
Πριν κάνει το θαύμα προσευχήθηκε στον Πατέρα Του· «αναβλέψας εις τον ουρανόν ευλόγησεν» (Ματθ., 14, 19). Εδώ βλέπουμε το μυστήριο της ενσάρκου οικονομίας, δηλαδή ο Χριστός ήταν τέλειος άνθρωπος, γι’ αυτό και προσεύχεται, όπως κάνουν όλοι όσοι έχουν την ανθρώπινη φύση. Μετά προσευχήθηκε στον Πατέρα Του, λέγει ο ιερός Χρυσόστομος, για να δώσει να καταλάβουν όλοι πως δεν είναι αντίθεος, αλλά έχει την προέλευσή Του από το Θεό «και ότι ίσος εστί», δηλαδή είναι ίσος με το Θεό Πατέρα.
Ο Μωυσής στην έρημο παρακάλεσε το Θεό κι έδωσε στους Ισραηλίτες το μάννα ανάλογα με την ανάγκη, που είχαν, όπως ο Ηλίας έδωσε στη χήρα γυναίκα στα Σάρεπτα της Σιδώνας το λάδι και το αλεύρι μόνο για τον καιρό του λιμού, ενώ ο Κύριος πολλαπλασίασε τους πέντε άρτους χωρίς φειδώ, με αποτέλεσμα να έχουν περισσεύματα «δώδεκα κοφίνους πλήρεις» (Ματθ. 14, 20).
Στους μαθητές Του δίνει τους άρτους, για να τους μοιράσουν στο πλήθος, για να θυμούνται μόνιμα και συνεχώς το θαύμα. Ακόμα, τους δίνει τους άρτους, για να μη θεωρηθεί πώς κατά φαντασία θαυματούργησε. Τα περισσεύματα είναι δείγματα ατράνταχτης αλήθειας.
Το θαύμα των πέντε άρτων είναι σύμβολο και της Θείας Ευχαριστίας. Η Θεία Ευχαριστία είναι ο ουράνιος άρτος των ανθρώπων. Ακόμα μπορεί οι άρτοι να συμβολίζουν και τα πολλά χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος.
Ο Κύριος τρέφει το λαό Του και την Εκκλησία Του με τον εαυτό Του. Ο Χριστός είναι ο ζωοποιός άρτος.
Το κοινωνικό πρόβλημα
Πολλοί, διαβάζοντας το θαύμα των πέντε άρτων, ίσως κάνουν σκέψεις πως ο Χριστός πρέπει να λύσει κατά τρόπο μαγικό το κοινωνικό πρόβλημα των ανθρώπων που συνδέεται με τις βιοποριστικές τους ανάγκες. Κάπως έτσι πίστευαν και οι άνθρωποι της εποχής Του (Ιωάν., 6, 26). Νόμιζαν πως ο Χριστός θα έκανε κάθε ημέρα το ίδιο θαύμα και θα τους απάλλασσε από την εργασία. Ο Χριστός δεν περιφρονεί τα υλικά αγαθά, αλλά τα ιεραρχεί. Πρώτα είναι η βρώση η μένουσα (όπ. π. στίχ. 27) και μετά η πρόσκαιρη. Πρώτα βάζει την πνευματική καλλιέργεια του ανθρώπου και μετά τα υλικά αγαθά. Η αγχώδης μέριμνα κι η επίμονη προσπάθεια για την απόκτηση των αγαθών που παρέρχονται είναι καταδικαστέες από τον Χριστό.
Η Εκκλησία ενδιαφέρεται το ίδιο για τις υλικές ανάγκες του ανθρώπου, αλλά βάζει μια σειρά στις απαιτήσεις μας. Δεν πρέπει ποτέ να προηγούνται των πνευματικών ενδιαφερόντων μας τα υλικά. Πρώτα δίδαξε ο Χριστός τον όχλο και μετά τους έδωσε ψωμί να φάνε. Τον άνθρωπο οφείλει να τον διακατέχει η αγωνία κι όχι η επιθυμία να αποκτήσει πολλά εφήμερα αγαθά.
Να θεωρούμε τον εαυτό μας πλούσιο όταν αρκούμαστε στα αναγκαία κι έχουμε τον Χριστό επιούσιο άρτο στη ζωή μας. Τότε όντως είμαστε πλούσιοι.
(από τη ΦΩΝΗ ΚΥΡΙΟΥ.)
Τα στοιχεία είναι από το βιβλίο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ εκδόσεων PLS
