Η «πρόθεση συμφωνίας» Πολιτείας-Εκκλησίας που ανακοίνωσαν χτες ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας και ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος προκάλεσε γενική έκπληξη, αφού οι μεταξύ τους διαπραγματεύσεις είχαν κρατηθεί κρυφές..
Οι αντιδράσεις είναι μέχρι στιγμής είναι ανάμεικτες τόσο στον πολιτικό κόσμο όσο και στο στρατόπεδο της εκκλησίας. Αλλά ας δούμε τι κερδίζουν (ή τουλάχιστον ευελπιστούν να κερδίσουν) ο πρωθυπουργός και ο αρχιεπίσκοπος από την «ιερή» συμφωνία.
Τα κέρδη Τσίπρα
Ο κ. Τσίπρας κερδίζει σε πέντε πεδία:
- Πρώτον, δίνει ένα σήμα «προοδευτικού μεταρρυθμισμού» μέσω ενός βήματος στην κατεύθυνση της εκκοσμίκευσης του κράτους. Ο χωρισμός κράτους-εκκλησίας αποτελεί παραδοσιακό αίτημα της Αριστεράς και βρίσκεται πάντοτε ψηλά στις ιεραρχήσεις των ψηφοφόρων της. Η συμφωνία επουδενί συνιστά χωρισμό κράτους-εκκλησίας, αλλά σε συνδυασμό με την αναγνώριση της θρησκευτικής ουδετερότητας στη συνταγματική αναθεώρηση, μπορεί να θεωρηθεί πρώτο στάδιο του χωρισμού.
- Δεύτερον, ο κ. Τσίπρας προχωρά σε μια «προοδευτική μεταρρύθμιση», χωρίς όμως να έρθει σε σύγκρουση με την Εκκλησίας της Ελλάδος. Δεν είναι τυχαίο ότι στο σημερινό briefing ο Δημήτρης Τζανακόπουλος έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στον συναινετικό χαρακτήρα της διαδικασίας: «Για πρώτη φορά από συστάσεως ελληνικού κράτους το ζήτημα της εκκλησιαστικής περιουσίας επιχειρείται να επιλυθεί όχι με μονομερείς ενέργειες αλλά με συμφωνία μεταξύ πολιτείας και εκκλησίας σε ισότιμη βάση μετά από ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.» Επομένως, δεν θα κινητοποιηθεί μαζικά ο εκκλησιαστικός μηχανισμός εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ, κάτι πολύ σημαντικό εν όψει εκλογών.
- Τρίτον , υπονομεύει την εικόνα της κυβέρνησης ως «καθεστώτος Μαδούρο» που θέλει που καλλιεργεί η ΝΔ –ή τουλάχιστον ένα τμήμα της. Τα θερμά λόγια του αρχιεπισκόπου για τον πρωθυπουργό στη χτεσινή συνέντευξη Τύπου δεν συνάδουν με τη ρητορική περί «άθεων αριστερών».
- Τέταρτον, με τη διαγραφή από Ενιαία Αρχή Πληρωμών΄10.000 ιερέων και λαϊκών, ανοίγει ο δρόμος για αντίστοιχες προσλήψεις στο Δημόσιο ή τουλάχιστον ανοίγει ο δρόμος για την καλλιέργεια της προσδοκίας ότι θα γίνουν προσλήψεις –προσδοκία ιδιαίτερα παραγωγική πολιτικά στις προεκλογικές περιόδους.
- Πέμπτον, ενισχύεται το ηγετικό προφίλ του πρωθυπουργού. Ο κ Τσίπρας αποδεικνύει διαρκώς ότι έχει την ικανότητα να κλείνει αναπάντεχες συμφωνίες με διάφορους (και όχι κατ΄ ανάγκη φιλικούς) «παίχτες».
Τα κέρδη Ιερώνυμου
Να δούμε όμως και τα κέρδη του κ. Ιερώνυμου. Ο αρχιεπίσκοπος κερδίζει σε έξι πεδία:
- Πρώτον, διασφάλισε ότι δεν θα γίνει χωρισμός κράτους-εκκλησίας όχι μόνο σε αυτήν την αναθεώρηση για πολλά χρόνια ακόμα. Από τη στιγμή που ο ΣΥΡΙΖΑ ούτε καν πρότεινε τον διαχωρισμό, είναι απίθανο να το κάνει άλλη κυβέρνηση τα επόμενα χρόνια.
- Δεύτερον, «ουδετεροποίησε» την… ουδετερότητα του κράτους ως προς τη θρησκεία. Με την ερμηνεία που φαίνεται να δίνεται στη θρησκευτική ουδετερότητα, ο υλικός αντίκτυπος θα είναι ελάχιστος.
- Τρίτον, εξασφάλισε (με διακομματική συναίνεση) ότι οι μισθοί των ιερέων θα καταβάλλονται εσαεί από το κράτος. Μάλιστα τα σχεδόν 200 εκατομμύρια που θα συνεχίσουν αν δίνονται κάθε χρόνο , αναγνωρίζονται πλέον από το ελληνικό Δημόσιο «ως με ευρεία έννοια, αντάλλαγμα για την εκκλησιαστική περιουσία που απέκτησε».
- Τέταρτον, δίνεται η ευκαιρία στην εκκλησία να αξιοποιήσει μέσω του νέου ειδικού ταμείο περιουσιακά στοιχεία που αμφισβητούνταν ή δεν γινόταν να αξιοποιηθούν. Ανάμεσα τους ξεχωρίζουν τα 83 στρέμματα δίπλα από τον Αστέρα Βουλιαγμένη, μεγάλες εκτάσεις στην Πεντέλη (κατά καιρούς η Μονή Πεντέλης έχει διεκδικήσει 80.000 στρέμματα), 29.500 στρέμματα στην περιοχή Στροφυλιά-Κοτυχίου (Αχαΐα και Ηλεία).
- Πέμπτον, με την απώλεια της ιδιότητας του δημοσίου υπαλλήλου από τους ιερείς, ενισχύεται σαφώς η θέση των μητροπολιτών απέναντι τους. Μπορεί η συμφωνία να προβλέπει τη διατήρηση των εργασιακών δικαιωμάτων, εντούτοις, δεν υπάρχει πρόβλεψη για το εργασιακό καθεστώς αυτών που θα χειροτονούνται στο εξής. Είναι επίσης προφανές ότι οι μητροπολίτες θα έχουν πλέον την ευχέρεια για πιο αυστηρή προσέγγιση στο επίπεδο της διαχείρισης ανθρώπινων πόρων.
- Έκτον, η συμφωνία ενισχύσει την εικόνα του κ. Ιερώνυμου ως μετριοπαθούς εκκλησιαστικού ηγέτη του οποίου η εμβέλεια απλώνεται σε όλο το έθνος και όχι μόνο στη λεγόμενη «Δεξιά του Κυρίου».
