Στα δεσμευτικά για την Ελληνική Δημοκρατία κείμενα που υπέγραψε η κυβέρνηση μετά το Eurogroup της 21ης Ιουνίου ανατρέχει ήδη το οικονομικό επιτελείο, προκειμένου να προετοιμαστεί κατάλληλα εν όψει της επιστροφής των εκπροσώπων των θεσμών στην Αθήνα στις 10 Σεπτεμβρίου. Οι λεπτομέρειες για τον τρόπο με τον οποίο θα γίνουν οι διαβουλεύσεις -δηλαδή για το αν οι θεσμοί θα εκπροσωπηθούν από τα ίδια πρόσωπα που πρωταγωνίστησαν μέχρι τώρα στις διαπραγματεύσεις ή για το αν οι συζητήσεις θα διεξαχθούν και πάλι στις αίθουσες του κεντρικού ξενοδοχείου της πρωτεύουσας- δεν έχουν γίνει ακόμη γνωστές. Ωστόσο, αυτό που είναι από τώρα δεδομένο είναι ότι η ελληνική πλευρά θα πρέπει να παρουσιάσει πρόοδο επί των δεσμεύσεων που περιγράφονται στο «παράρτημα» της συμφωνίας του Eurogroup της 21ης Ιουνίου.
Πρόκειται για τα έξι «κεφάλαια» των μεταμνημονιακών δεσμεύσεων τα οποία καλύπτουν ουσιαστικά όλη την περίοδο της αυξημένης εποπτείας (δηλαδή μέχρι το 2022) και τα οποία αφορούν:
1. Τις δημοσιονομικές και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις
2. Την κοινωνική πρόνοια
3. Τις αλλαγές ενίσχυσης της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας
4. Τις μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας αλλά και στις αγορές προϊόντων
5. Τις μεταρρυθμίσεις που συνδέονται με τη δημόσια διοίκηση και
6. Την περαιτέρω αξιοποίηση της Ελληνικής Εταιρείας Συμμετοχών και Περιουσίας, αλλά και την προώθηση των ιδιωτικοποιήσεων.
Τη συνέχιση της οδύσσειας παραδέχτηκε άλλωστε και ο ίδιος ο πρωθυπουργός κατά το χθεσινό του διάγγελμα από την Ιθάκη, υποστηρίζοντας ότι το «ταξίδι» δεν τελειώνει στην Ιθάκη. Αυτό θα αποδειχθεί πολύ γρήγορα, καθώς σε λιγότερο από τρεις εβδομάδες θα ανοίξει και πάλι η συζήτηση για τα πρωτογενή πλεονάσματα του τρέχοντος και του επόμενου έτους, την πορεία απομείωσης των «κόκκινων» δανείων, την πορεία αποπληρωμής των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου, την απονομή των συντάξεων που παραμένουν σε εκκρεμότητα, την προώθηση των ιδιωτικοποιήσεων και των αποκρατικοποιήσεων, το πρόγραμμα κινητικότητας στο Δημόσιο και σειρά άλλων υποχρεώσεων που έχει αναλάβει να εκπληρώσει η χώρα, με «αντάλλαγμα» αυτή τη φορά τα μέτρα διευθέτησης του χρέους.
Ευρωπαϊκό εξάμηνο και αυξημένη εποπτεία
Το δικαίωμα ελέγχου της ελληνικής οικονομίας από τους εκπροσώπους του κουαρτέτου απορρέει από δύο διαφορετικές διαδικασίες, οι οποίες θα ακολουθούνται παράλληλα μετά την ολοκλήρωση της 3ης δανειακής σύμβασης:
1 Η πρώτη διαδικασία αφορά τον έλεγχο του προϋπολογισμού της Ελλάδας ως χώρας-μέλους της Ευρωζώνης. Η συγκεκριμένη υποχρέωση απορρέει από τη διαδικασία του «Ευρωπαϊκού Εξαμήνου». Πρακτικά, η φετινή χρονιά θα είναι η πρώτη για την Ελλάδα -μετά την 8ετία των μνημονίων- κατά την οποία ο προϋπολογισμός θα πρέπει να λάβει την οριστική μορφή του τουλάχιστον έναν μήνα πριν από την καταληκτική ημερομηνία κατάθεσης που προβλέπει το Σύνταγμα (40 ημέρες πριν από τη λήξη του οικονομικού εξαμήνου). Και αυτό διότι το οικονομικό εξάμηνο προβλέπει ότι όλες οι χώρες της Ευρωζώνης πρέπει να καταθέσουν τον προϋπολογισμό τους στην Κομισιόν μέχρι και τις 16 Οκτωβρίου. Υπό αυτό το δεδομένο, η συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα ξεκινήσει από την έλευση των εκπροσώπων των θεσμών στις 10 Σεπτέμβριου προκειμένου να έχει ολοκληρωθεί εντός των προθεσμιών.
2 Η δεύτερη διαδικασία αφορά την «αυξημένη εποπτεία» στην οποία θα παραμείνει η Ελλάδα για την περίοδο μέχρι το 2022. Αυτή η διαδικασία προβλέπει ελέγχους κάθε τρεις μήνες. Βέβαια, δεν είναι σαφές αν αυτοί οι έλεγχοι θα γίνονται εκ του σύνεγγυς ή εξ αποστάσεως. Υπάρχει η άποψη ότι οι αποστολές στην Αθήνα θα πρέπει να είναι σαφώς πιο «διακριτικές» σε σχέση με τη μνημονιακή περίοδο (δηλαδή, να αποφευχθούν οι πολύωρες διαπραγματεύσεις στο Χίλτον με την παρέλαση υπουργών), ώστε να δοθεί και προς τα έξω η αίσθηση του «διαφορετικού» ανάμεσα στη μνημονιακή και στη μεταμνημονιακή διαδικασία εποπτείας. Σε αυτό το πλαίσιο, είναι πιθανή ακόμη και η αλλαγή των «πρωταγωνιστών» της διαδικασίας ελέγχου. Σε κάθε περίπτωση, η ομάδα των θεσμών θα συντάσσει ανά τρίμηνο μια έκθεση προόδου η οποία θα κοινοποιείται και στο Eurogroup, ενώ βάσει αυτής θα λαμβάνεται και η απόφαση για την επιστροφή των κερδών από τα ελληνικά ομόλογα που έχουν στην κατοχή τους τόσο η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα όσο και οι εθνικές κεντρικές τράπεζες των χωρών-μελών της Ευρωζώνης (ANFAs και SMPs).
Εξειδικεύσεις στο κείμενο συμμόρφωσης
Το πλαίσιο των υποχρεώσεων που ανέλαβε η ελληνική πλευρά για τη μεταμνημονιακή περίοδο έχει περιγραφεί στο «παράρτημα» της συμφωνίας του Eurogroup της 21ης Ιουνίου, ενώ σε πολλά σημεία υπάρχουν και εξειδικεύσεις μέσα στο τελευταίο κείμενο συμμόρφωσης που συνέταξαν οι θεσμοί μετά το τέλος της 4ης και τελευταίας αξιολόγησης του 3ου δανειακού προγράμματος. Έτσι, οι άμεσες υποχρεώσεις για την Ελλάδα -οι οποίες και θα συζητηθούν το προσεχές διάστημα με τους εκπροσώπους των θεσμών- έχουν ως εξής:
1 Δημοσιονομικές και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις
Το επίσημο κείμενο αναφέρει ότι «η Ελλάδα θα σεβαστεί πλήρως τη δέσμευσή της να εξασφαλίσει ότι ο ετήσιος προϋπολογισμός της θα επιτύχει μεσοπρόθεσμα ένα πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ με σεβασμό στις μεταρρυθμίσεις που έχουν συμφωνηθεί στο πλαίσιο του προγράμματος του ESM». Επί αυτής της φράσης θα στηριχτεί και η επιχειρηματολογία σχετικά με την υποχρέωση που έχει αναλάβει η ελληνική πλευρά να καταργήσει την προσωπική διαφορά για τους συνταξιούχους. Από τις συζητήσεις θα πρέπει να προκύψει κοινός τόπος σχετικά με το αν η κατάργηση της προσωπικής διαφοράς συνιστά «μεταρρύθμιση» ή αν αποτελεί ένα δημοσιονομικό μέτρο το οποίο μπορεί να καταργηθεί χωρίς να υπάρξει επίπτωση για τον προϋπολογισμό, δεδομένου ότι θα συνοδευτεί και από κατάργηση των αντίμετρων. Το «δημοσιονομικό σκέλος» θα είναι πιο εύκολο να το αποκρούσει η ελληνική πλευρά, ειδικά αν υπάρξουν θετικά νέα έως τις 10 Σεπτεμβρίου τόσο από την πορεία του ΑΕΠ (ανακοινώνεται στις 3 Σεπτέμβρη) όσο και από την πορεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού της φετινής χρονιάς στο 8μηνο (σ.σ.: ανακοινώνεται στο πρώτο 10ήμερο του Σεπτεμβρίου).
Η Ελλάδα έχει αναλάβει και άλλες υποχρεώσεις, όπως είναι η αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων σε δύο δόσεις ώστε να εξισωθούν με τις εμπορικές, αλλά αυτό είναι κάτι που θα συζητηθεί αργότερα.
Άμεσο θέμα είναι η κατάργηση του ειδικού καθεστώτος ΦΠΑ στα 5 νησιά, καθώς στα κείμενα του Eurogroup αναφέρεται ρητά ότι η Ελλάδα δεσμεύτηκε να εξαλείψει το ειδικό καθεστώς έως το τέλος του έτους. Στον τομέα της φορολογικής διοίκησης, η Ελλάδα θα πρέπει να φθάσει στις συμφωνηθείσες μόνιμες θέσεις στελέχωσης της Ανεξάρτητης Αρχής Δημόσιων Εσόδων (αφορά 12.000 εργαζόμενους μέχρι τα τέλη του 2018). Στα δημόσια οικονομικά, η Ελλάδα θα πρέπει να εφαρμόσει τις απαιτούμενες πολιτικές ώστε να αποφύγει τη συσσώρευση νέων ληξιπρόθεσμων οφειλών.
2 Κοινωνική πρόνοια
Στον τομέα της υγείας, θα πρέπει να ανοίξουν τουλάχιστον 120 κέντρα πρωτοβάθμιας περίθαλψης μέχρι τα τέλη του 2018. Το κύριο όργανο που είναι υπεύθυνο για τις κεντρικές προμήθειες (ΕΚΑΠΥ) θα συσταθεί μέχρι το τέλος του 2018, με στόχο την επίτευξη μεριδίου κεντρικών προμηθειών στις συνολικές δαπάνες νοσοκομείων κατά 30% στα μέσα του 2020 και κατά 40% στα μέσα του 2022.
3 Χρηματοπιστωτική σταθερότητα
«Κόκκινα» δάνεια: Η Ελλάδα θα συνεχίσει να εφαρμόζει μεταρρυθμίσεις με στόχο τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Το κείμενο συμμόρφωσης στην τελευταία του αναθεώρηση θέτει και τους συγκεκριμένους ποσοτικούς στόχους που θα πρέπει να επιτευχθούν μέχρι το τέλος του χρόνου. Έτσι, τα «κόκκινα» δάνεια θα πρέπει να μειωθούν στα 87,6 δισ. ευρώ έως το τέλος Σεπτεμβρίου (από 90,2 δισ. ευρώ στο τέλος Ιουνίου) και στα 81,5 δισ. ευρώ έως το τέλος Δεκεμβρίου. Το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας θα πρέπει να αναπτύξει μέχρι το τέλος του 2018 μια στρατηγική εξόδου για την πώληση των μεριδίων του στις συστημικές τράπεζες. «Η ανεξαρτησία του ΤΧΣ θα τηρηθεί πλήρως και θα συνεχίσει να λειτουργεί υπό εμπορικούς όρους και χωρίς καμία πολιτική ή άλλη παρέμβαση». Η Ελλάδα θα πρέπει να συνεχίσει τη χαλάρωση των capital controls.
4 Αγορές εργασίας και προϊόντων
Στην αγορά εργασίας, η Ελλάδα θα πρέπει να διασφαλίσει την ανταγωνιστικότητα μέσω ετήσιας αναπροσαρμογής του κατώτατου μισθού. Αυτό σημαίνει ότι η πρόθεση της κυβέρνησης για την αύξηση του κατώτατου μισθού θα περάσει από τον έλεγχο των δανειστών ώστε να κριθεί αν πλήττεται η ανταγωνιστικότητα και η προσπάθεια μείωσης της ανεργίας. Στον κλάδο της ενέργειας, προκειμένου να ολοκληρωθούν οι μεταρρυθμίσεις, η συμφωνηθείσα εκποίηση της ικανότητας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από λιγνίτη της Δημόσιας Επιχείρησης θα ολοκληρωθεί έως τα τέλη του 2018.
5 Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και περιουσίας και ιδιωτικοποιήσεις
«Η Ελλάδα επιβεβαιώνει την πρόθεσή της να ολοκληρώσει τις συναλλαγές για την παραχώρηση του αεροδρομίου “Ελ. Βενιζέλος” και του ΔΕΣΦΑ έως το τέλος του 2018» αναφέρει το συμφωνηθέν κείμενο. Η μεταφορά του ΟΑΚΑ στο Υπερταμείο και η ανασυγκρότηση της ΕΤΑΔ θα πρέπει να ολοκληρωθούν μέχρι τα μέσα του 2018.
6 Δημόσια διοίκηση
«Η εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων για τον εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης θα διατηρηθεί», αναφέρει το έγγραφο. Μέχρι το τέλος του 2018 η Ελλάδα «θα ολοκληρώσει τον διορισμό των γενικών γραμματέων και όλων των γενικών διευθυντών, σύμφωνα με τον νόμο 4369/2016».
