Με τον όρο «Επανάσταση» -λένε τα «ψύχραιμα» λεξικά- χαρακτηρίζεται η ενέργεια του «επανίστασθαι» (του επί-ανίσταμαι ή του επαν-ίσταμαι), δηλαδή της γενικευμένης εξέγερσης που μπορεί να συμβεί για διάφορους λόγους, είτε θρησκευτικούς, είτε πολιτικούς, με σκοπό, είτε την επιβολή ενάντια του κράτους, είτε την ανατροπή του καθεστώτος. Έτσι, υπό αυτή την αντίληψη, ο όρος απαντάται ως πολιτική ή θρησκευτική επανάσταση, είτε κάθε θεμελιώδης μεταβολή μιας υπάρχουσας κατάστασης.
Στα 100 χρόνια από την Οκτωβριανή επανάσταση (γεγονός-«σταθμό» του 20ού αιώνα, καθώς έθεσε σε κίνηση μια μακρόχρονη όσο και πολύσημη ιστορική δυναμική και η ερμηνεία του παραμένει ανοιχτή και διαμφισβητούμενη, τόσο στον επιστημονικό όσο και στο δημόσιο λόγο), ο φετινός Οκτώβρης στη Θεσσαλονίκη «ντύνεται» πολλαπλά …επαναστατικός.
Τέχνη και πολιτική, εικαστικά και κινηματογράφος, φιλοσοφία και πολιτική, ουτοπία και ματαίωση, δημιουργία και κοινωνικές αλλαγές, προβληματισμοί και κριτικές, συναγωνίζονται υπό τη στέγη του συνόλου, σχεδόν, των πολιτιστικών θεσμών της πόλης («Δημήτρια» του Δήμου Θεσσαλονίκης, Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης- κάτοχος της περίφημης συλλογής έργων «ρώσικης πρωτοπορίας», Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, Κινηματογραφικές λέσχες κά) σε μια «ολιστική» θεώρηση του «όρου» αλλά και του κοινωνικού φαινομένου της επανάστασης του Οκτώβρη του 1917 στη Ρωσία.
– REVOLUTION IN ART (1/10- 3/12/2017 στο περίπτερο 2 της ΔΕΘ)
Η εντυπωσιακά «στημένη» ψηφιακή έκθεση των 58ων «Δημητρίων» που παρακολουθεί την ανάπτυξη των εικαστικών τεχνών στη Ρωσία, μέσα από το έργο ρηξικέλευθων καλλιτεχνών, ομάδων και κινημάτων, στο διάστημα από το 1900 έως το 1923, παράλληλα με τις ιστορικές εξελίξεις. Η έκθεση, από την περίοδο του σχεδιασμού της προκάλεσε …επανάσταση στο δημοτικό συμβούλιο -από ιδεολογικά και μη, διαφωνούντες ως προς το περιεχόμενο της- «απειλώντας» ακόμα και με ματαίωση την ιστορική δημοτική πολιτιστική διοργάνωση.
Εμβληματικά έργα τέχνης από το χώρο των εικαστικών, της λογοτεχνίας και του κινηματογράφου και πλούσιο φωτογραφικό υλικό-ντοκουμέντα της εποχής, ζωντανεύουν στο χώρο, μέσα από 20 βίντεο-προβολές μεγάλων διαστάσεων. Έργα δημιουργών όπως ο Μαλέβιτς, ο Μαγιακόφσκι και ο Αϊζενστάιν, ζωντανεύουν πλάι σε φωτογραφίες από την καθημερινή ζωή στη Ρωσία της περιόδου, από την Αυλή του Τσάρου μέχρι τα χωράφια των αγροτών. Οι πολιτικές εξελίξεις και οι εξελίξεις στο χώρο της τέχνης παρουσιάζονται παράλληλα, σε μια αφήγηση που ξεκινά από τις συνθήκες που οδήγησαν στην Επανάσταση και καταλήγει στα επακόλουθά της.
Όπως αναφέρεται εξάλλου στην «οθόνη 18» της έκθεσης, «Όταν ο Μαλέβιτς ζωγράφισε το ?Μαύρο Τετράγωνο? και το παρουσίασε κρεμασμένο στη γωνία ανάμεσα στους δύο τοίχους, όπως τοποθετούσαν οι Ρώσοι στα σπίτια τις θρησκευτικές εικόνες, είπε πως αυτό δεν είναι ούτε το τέλος ούτε η αρχή της τέχνης, είναι ταυτόχρονα και το ένα και το άλλο. Όπως υποστήριζε, ο σουπρεματισμός είναι η τέχνη που αναφέρεται στην αθέατη αλλά πραγματική πλευρά της ζωής».
Η έκθεση είναι ανοιχτή για το κοινό, καθημερινά, από Δευτέρα-Παρασκευή 17.00-21.00, Σάββατο 11.00-14.00 και 17.00-21.00 και Κυριακή 11.00-14.00.
– Κινηματογραφικό αφιέρωμα σοβιετικών ταινιών για τα 100 χρόνια Οκτωβριανής Επανάστασης διοργανώνουν από αύριο, Πέμπτη, 12 Οκτωβρίου, ως και τις 18 του μήνα, η Κινηματογραφική Λέσχη των εργαζομένων της ΕΡΤ-3 και το Κέντρο Μελετών και Ερευνών για το Σινεμά (ΚΕΜΕΣ), στον κινηματογράφο «Βακούρα 2» (Ιωάννου Μιχαήλ 8) της Θεσσαλονίκης.
