α πλάνα της για τη χρηματοδότηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων ξεδιπλώνει σταδιακά η Ευρωπαϊκή Ένωση δημιουργώντας χρηματοδοτικά εργαλεία με τις εγγυήσεις των ίδιων των επιχειρήσεων ώστε να ξεπεραστούν προβλήματα ρευστότητας που ανακύπτουν από τις οικονομικές κρίσεις αλλά και συχνά από την υπερρύθμιση που οδηγεί μικρότερες εταιρείες εκτός χρηματοδοτικού συστήματος. Συγχρόνως, με τον τρόπο αυτόν επιχειρείται να αντιμετωπιστεί το υψηλό κόστος δανεισμού για τις συγκεκριμένες επιχειρήσεις.
Η εξαγγελία των ομολόγων ESN (Εuropean Secure Notes- Eυρωπαϊκά Εξασφαλισμένα Ομόλογα) έχει ήδη υπάρξει από την Κομισιόν και τώρα η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών (ΕΒΑ) παραδίδει τις προϋποθέσεις λειτουργίας τους.
Ας σημειωθεί πάντως πως καθώς οι συγκεκριμένες αυτές επιχειρήσεις συχνά δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν όπως οι άλλες από το τραπεζικό σύστημα και καθώς αποτελούν τη ραχοκοκαλιά πολλών ευρωπαϊκών οικονομιών θα αναζητήσουν τρόπους από μόνες τους και εκτός συστήματος να καλύψουν το κενό. Έτσι τα νέα αυτά εργαλεία που υπακούουν σε ρυθμίσεις των αρχών ίσως, όπως λένε χρηματοοικονομικοί παράγοντες, τελικώς να αποτελέσουν μια λύση.
Η διπλή εγγύηση
Ένα νέο λοιπόν εργαλείο για τη χρηματοδότηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και των έργων υποδομής προωθείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Πρόκειται για ένα καινούργιο ομόλογο διπλής εξασφάλισης (dual recource) με ρήτρες τόσο απέναντι στον εκδότη όσο και απέναντι στο ενέχυρο που φέρει το ομόλογο. Τούτο σημαίνει ότι ο δανειστής-επενδυτής αν κάτι δεν πάει καλά στην επένδυσή του και οι ρήτρες του ομολόγου καταπέσουν μπορεί να διεκδικήσει το ενέχυρο του ομολόγου αλλά να μη σταματήσει εκεί. Μπορεί συγχρόνως να στραφεί και εναντίον της επιχείρησης που είναι ο εκδότης και να διεκδικήσει τμήμα της περιουσίας της.
Πρόκειται για ένα νέου τύπου καλυμμένο ομόλογο που απευθύνεται σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις προκειμένου αυτές να καταφέρουν να αντλήσουν κεφάλαια εναλλακτικά της τραπεζικής χρηματοδότησης και με χαμηλότερο κόστος.
Θεσμικό πλαίσιο
Στο πλαίσιο αυτό η EBA παρέδωσε στην Κομισιόν μία σχετική μελέτη με την αξιολόγηση των νέων Ευρωπαϊκών Εξασφαλισμένων Χρεογράφων όπως θα ονομάζεται το νέο εργαλείο, η οποία περιλαμβάνει συστάσεις ως προς τη δομή και τις εξασφαλίσεις που πρέπει να εμπεριέχει η νέα αξία καθώς και για τον σχεδιασμό του νομοθετικού πλαισίου που θα απαιτηθεί.
Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, το εν δυνάμει μέγεθος της αγοράς ESN για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις τοποθετείται μεταξύ των 310 ως 930 δισ. ευρώ και για τα ΕSN υποδομών από 80-170 δισ. ευρώ.
Με βάση την αξιολόγηση της EBA φαίνεται ότι σε ένα δύσκολο περιβάλλον χρηματοδότησης για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις τα ESN μπορούν να παράσχουν μία πρόσθετη πηγή άντλησης κεφαλαίων, ειδικά για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που δεν έχουν πρόσβαση στην αγορά αξιών ή δεν μπορούν να εκδώσουν εύκολα μακροπρόθεσμα ομόλογα μη εξασφαλισμένα.
Για τα ESN υποδομών η ΕΒΑ επισημαίνει στην έκθεσή της ότι μπορεί να υπάρχουν κάποιες πρόσθετες δυσκολίες, καθώς το στοιχείο ή ο παράγοντας της διπλής εξασφάλισης μπορεί να καταστήσει τα προϊόντα αυτά λιγότερο ελκυστικά λόγω των συνθηκών που επικρατούν στην αγορά αυτή. Ωστόσο, θα πρέπει να σημειωθεί πως όλες οι ευρωπαϊκές τράπεζες που προχωρούν σε ρυθμίσεις δανείων επιχειρήσεων έχουν θεσπίσει περίπου ως κανόνα τη διπλή αυτή εξασφάλιση.
Κίνητρα
Από την πλευρά του επενδυτή, η έκθεση εκτιμά ότι τα κυριότερα κίνητρα μπορεί να είναι η σχέση κινδύνου-απόδοσης του νέου εργαλείου και το θεσμικό καθεστώς που θα διέπει τα ESN.
Αυτό που παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι να εκτιμηθεί το πιθανό μέγεθος της αγοράς ESN που θα εξαρτηθεί από πολλούς παράγοντες, μεταξύ των οποίων το μίγμα χρηματοδότησης των οργανισμών που θα εκδώσουν τέτοιες αξίες, το τρέχον περιβάλλον ποσοτικής χαλάρωσης, η οικονομική ανάπτυξη, η διαθεσιμότητα περιουσιακών στοιχείων, η τιμολόγηση των ESN, το θεσμικό πλαίσιο και η μεταχείριση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας σε ό,τι αφορά τα ενέχυρα.
Η EBA επίσης δέχεται πως τα ESN πρέπει να είναι ομόλογα με πρόσθετες εξασφαλίσεις σε σχέση με άλλα καλυμμένα ομόλογα.
Παράγοντες της αγοράς λένε πάντως πως τούτο μπορεί να μετατραπεί και σε σχετικό πλεονέκτημα αφού θα μπορούν τα ίδια να αποτελούν καλά ενέχυρα και δι’ αυτού του τρόπου να υπάρξει μόχλευση και μεγαλύτερη ρευστότητα στην αγορά.
Προϋποθέσεις
Τα ανοίγματα στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις ενέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο απ’ ό,τι τα χαρτοφυλάκια ακίνητης περιουσίας και τα ανοίγματα προς άλλες επιχειρήσεις εξ ου και υπάρχει χώρος για την έκδοση των ESN.
Λόγω του κινδύνου που έχουν τα δάνεια προς τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, η ΕΒΑ προτείνει την ενσωμάτωση αυστηρών κριτηρίων επιλεξιμότητας. Έτσι επιβάλλει:
α. να πραγματοποιείται αυστηρή επιλογή επιχειρήσεων
β. να υπάρχει επαρκής ανάλυση στοιχείων και δεδομένων
γ. να τεθεί όριο συγκέντρωσης
δ. να θεσπισθούν ποιοτικά στάνταρντ καθώς και ένα ελάχιστο επαρκές επίπεδο υπερεξασφάλισης τουλάχιστον 30% (αυτό σημαίνει πως το δάνειο θα φέρει εξασφαλίσεις στο 130% της αξίας του).
Η ΕΒΑ θεωρεί ότι τα ESN μπορούν να δομηθούν ως εργαλεία διπλής εξασφάλισης που κατοχυρώνουν την απαίτηση του δανειστή τόσο προς τον εκδότη όσο και προς το ενέχυρο.
Στο πλαίσιο αυτό όλες οι καλές πρακτικές της EBA που από το 2016 και μετά αφορούν στα καλυμμένα ομόλογα θα καλύπτουν και τα ESN ομόλογα για μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Ωστόσο η αρχή εκτιμά πως θα χρειαστούν τροποποιήσεις σε αυτές τις καλές πρακτικές που θα λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαιτερότητες των δανείων προς τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Έτσι προτείνεται ένα διαφορετικό θεσμικό πλαίσιο. Με βάση το πλαίσιο αυτό:
1 Δεν θα υπάρχει προτιμησιακή μεταχείριση στα ESN ομόλογα, η οποία να στηρίζεται μόνον στις επιδόσεις των ενεργητικών των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
2 Διαφοροποιείται η απαίτηση στάθμισης κινδύνου με την προϋπόθεση ότι θα ικανοποιούνται τα εξής κριτήρια:
- Η νέα αξία (το νέο ομόλογο) θα έχει διπλή εξασφάλιση
- Θα τηρεί όλους τους κανόνες του CRR (Κανονισμός Κεφαλαιακών Απαιτήσεων)
- Η κεφαλαιακή μεταχείριση των ESN θα στηρίζεται στο τρέχον προφίλ κινδύνου.
