Μια τρύπα στο… νερό της Αν. Μεσογείου ανοίγει ο Ταγίπ Ερντογάν με την αποστολή του πλωτού γεωτρύπανου «Πορθητής», που οι Τούρκοι ισχυρίζονται, χωρίς να επιβεβαιώνεται, ότι άρχισε γεώτρηση εντός της κυπριακής ΑΟΖ στα δυτικά της Πάφου. Ο Τούρκος πρόεδρος, όπως εκτιμούν στις δυτικές πρωτεύουσες, βρίσκεται μπροστά στο ορατό ενδεχόμενο να αποτύχει παταγωδώς στη διεκδίκηση ρόλου για τη χώρα του στην αξιοποίηση των ενεργειακών πόρων της Ανατολικής Μεσογείου.
Οι δυτικές πρωτεύουσες δεν ανησυχούν, στην πραγματικότητα, για το ενδεχόμενο να δημιουργήσει η Τουρκία με τις ενέργειές της ένα τετελεσμένο στην Αν. Μεσόγειο, το οποίο θα υποχρέωνε τους άλλους εμπλεκόμενους, κράτη και πετρελαϊκές εταιρείες, να αναγνωρίσουν de facto το ρόλο της.
Τέτοιο τετελεσμένο θα ήταν να καταφέρει ο «Πορθητής» να εντοπίσει ένα κοίτασμα υδρογονανθράκων, ακόμη και μη αξιοποιήσιμο εμπορικά. Σε αυτή την περίπτωση, η Τουρκία θα μπορούσε να ισχυρισθεί ότι έχει μια θέση στο τραπέζι των χωρών που έχουν δικαιώματα στους υδρογονάνθρακες της Αν. Μεσογείου και να συνεχίσει διπλωματικά να διεκδικεί την αναγνώριση αυτών των δικαιωμάτων από τη διεθνή κοινότητα.
Όμως, η διεθνής κοινότητα και οι πετρελαϊκές εταιρείες δεν ανησυχούν γι’ αυτό το ενδεχόμενο, αφού η Τουρκία δεν διαθέτει τους πόρους και την υψηλή τεχνογνωσία που απαιτούνται για να προχωρήσει σε μια πραγματική γεώτρηση υψηλών απαιτήσεων και με μικρές, έστω, πιθανότητες επιτυχίας.
Ο λόγος είναι απλός: τέτοιες υποθαλάσσιες γεωτρήσεις απαιτούν τεράστιους πόρους και ειδική τεχνογνωσία και μπορούν να γίνουν μόνο από μεγάλες εταιρείες πετρελαίου, οι οποίες ως τώρα αρνούνται, με την καθοδήγηση και των δυτικών κυβερνήσεων, οποιαδήποτε συνεργασία με την Τουρκία, αφού δεν αναγνωρίζονται δικαιώματά της στην κυπριακή ΑΟΖ. Οι μεγαλύτερες πετρελαϊκές, από τη γαλλική Total και την ιταλική ENI, ως τον αμερικανικό κολοσσό της Exxon, συνεργάζονται μόνο με την Λευκωσία, αναγνωρίζοντας πλήρως τα δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΑΟΖ.
Επιπλέον, απέτυχε και η προσπάθεια της Τουρκίας να αξιοποιήσει υψηλού επιπέδου τεχνικούς από το διεθνή χώρο για τις γεωτρήσεις της, μετά την αποτελεσματική πρωτοβουλία της Λευκωσίας να εκδώσει ένταλμα σύλληψης, μέσω της Interpol, για όσους εργάζονται σε παράνομες γεωτρήσεις των Τούρκων. Μπορεί ο Ερντογάν να λέει ότι δεν θα επιτρέψει να γίνουν συλλήψεις, αλλά το διεθνές ένταλμα έχει εκδοθεί και όποιος σοβαρός τεχνικός της πετρελαϊκής βιομηχανίας ήθελε να εργασθεί στον «Πορθητή» το λαμβάνει σοβαρά υπόψη.
Με αυτά τα δεδομένα, ούτε από τύχη θεωρείται πιθανό να έχει οποιαδήποτε επιτυχία σε μια γεώτρηση η Τουρκία. Σίγουρο είναι ότι, όποτε αποχωρήσει ο «Πορθητής» από την κυπριακή ΑΟΖ θα το κάνει χωρίς να έχει να παρουσιάσει κάποιο θετικό αποτέλεσμα ερευνητικής δραστηριότητας.
Η Άγκυρα γνωρίζει, ασφαλώς, όλα τα παραπάνω και οι προκλητικές της κινήσεις δεν είχαν πραγματικά στόχο μια σοβαρή έρευνα για υδρογονάνθρακες, αλλά να παραγάγουν άλλα αποτελέσματα, πολιτικού χαρακτήρα. Κατά τη γνωστή επί δεκαετίες τακτική που ακολουθούν οι Τούρκοι και στο Αιγαίο, στόχος ήταν να κλιμακωθεί η ένταση στα όρια της ανάφλεξης, ώστε να παρέμβει η διεθνής κοινότητα για να μην υπάρξει ένα θερμό επεισόδιο με την Ελλάδα και την Κύπρο στην Αν. Μεσόγειο και, μέσα από τις διαβουλεύσεις που θα ακολουθούσαν, να δινόταν η δυνατότητα στην Τουρκία να θέσει στο τραπέζι τις αξιώσεις της για τους υδρογονάνθρακες.
Τον περασμένο Οκτώβριο, όταν εστάλη στην Αν. Μεσόγειο η ελληνική φρεγάτα «Νικηφόρος Φωκάς» για να παρακολουθεί τις κινήσεις του τουρκικού «Barbaros», η ένταση αυξήθηκε αρκετά και η Τουρκία πλησίασε λίγο στην επίτευξη του στόχου της για κλιμάκωση της έντασης. Όμως, η ελληνική κυβέρνηση, ακολουθώντας, σύμφωνα με πληροφορίες, και τις υποδείξεις των Αμερικανών, δεν έδωσε συνέχεια και οι περαιτέρω προκλητικές ενέργειες των Τούρκων έγιναν χωρίς οποιαδήποτε ελληνική στρατιωτική παρουσία, που θα μπορούσε να τους δώσει έναυσμα για κλιμάκωση.
Σήμερα, το μόνο που έχει επιτύχει ο Ερντογάν με τις απελπισμένες προκλητικές του ενέργειες στην Αν. Μεσόγειο είναι να έχει ενισχύσει τη συσπείρωση εναντίον του όλων των μεσογειακών χωρών της Ε.Ε., με επικεφαλής την Γαλλία. Έτσι, ενισχύεται καθοριστικά η αναγνώριση των δικαιωμάτων της Κύπρου στην ΑΟΖ και η Τουρκία έχει φθάσει στο σημείο να απειλείται με ευρωπαϊκές οικονομικές κυρώσεις, σε μια περίοδο δύσκολη για την οικονομία της (το θέμα θα τεθεί στη Σύνοδο Κορυφής της Πέμπτης – Παρασκευής). Ακόμη και η Βρετανία, που πρόσφατα έδειξε να θέτει σε αμφισβήτηση την κυριαρχία της Λευκωσίας στην ΑΟΖ, τις τελευταίες εβδομάδες διόρθωσε τη διπλωματική θέση της και ευθυγραμμίζεται πλήρως με την Κύπρο.
Η Ουάσιγκτον, που βρίσκεται σε τροχιά σύγκρουσης με την Τουρκία για τους S-400 και αποτελεί βασικό υπερασπιστή των δικαιωμάτων του Ισραήλ στους υδρογονάνθρακες της Αν. Μεσογείου δεν δείχνει την παραμικρή διάθεση να ακολουθήσει πολιτική ίσων αποστάσεων μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου. Αντίθετα, υπερασπίζεται τα δικαιώματα της Κύπρου όχι μόνο φραστικά, αλλά και με έμπρακτη αναγνώρισή τους, μέσω της παρουσίας της Exxon Mobil σε ερευνητικό πρόγραμμα στην ΑΟΖ.
Τι μένει από όλα αυτά για τον Ερντογάν; Μόνο η ταπεινωτική για τον αυταρχικό ηγέτη της Τουρκίας συμβιβαστική λύση που του υποδεικνύει εδώ και καιρό η διεθνής κοινότητα: αν θέλει, πράγματι, να έχουν οι Τουρκοκύπριοι οφέλη από τους υδρογονάνθρακες της Κύπρου, ο μόνος τρόπος για να το επιτύχει είναι να συμβάλει ουσιαστικά στην εξεύρεση μιας κοινά αποδεκτής λύσης για το Κυπριακό. Η τακτική του «τσαμπουκά» είναι καταδικασμένη να αποτύχει…
