Πολύς λόγος γίνεται για του λόγου της, αλλά ποιοι ανήκουν σ’ αυτήν; Επειδή είναι μεσαία, σημαίνει ότι όλα είναι θολά και αλλάζουν τα όρια τυχαία; Αν και δεν υπάρχει κοινά αποδεκτός ορισμός για το τι είναι, οι περισσότεροι συντείνουν στο ότι βασικοί προσδιοριστικοί παράγοντες κατάταξης είναι το ύψος του εισοδήματος, καθώς και το μορφωτικό επίπεδο. Η ασάφεια δεν διαλύεται. Είναι αυτό το εισοδηματικό «ύψος» που ενθρονίζει το συγκεχυμένο.
Αν στις προηγούμενες γενιές η μόρφωση ήταν το διαβατήριο, στη σημερινή είναι μάλλον η ύπαρξη εργασίας. Ο κάτοχος μεταπτυχιακού, για παράδειγμα, που είναι ημιαπασχολούμενος χωράει στη μεσαία τάξη; Το μορφωτικό κριτήριο είναι εντάξει, αλλά το εισοδηματικό τον έχει ταράξει.
Ας το πάμε αλλιώς. Υπάρχουν χώρες όπου εκατομμύρια άνθρωποι βγαίνουν από τη φτώχεια, χάρη στην οικονομική ανάπτυξη. Το 2025 η εκτιμάται ότι θα έχει τη μεγαλύτερη μεσαία τάξη του κόσμου, αυτήν που δεν καταναλώνει απλώς περισσότερα τρόφιμα, αγοράζει και περισσότερα ρούχα, ψυγεία, παιχνίδια, φάρμακα, αυτοκίνητα και σπίτια, ενέργεια, ταξίδια.
Αυτά είναι καλά νέα. Για τους Κινέζους. Για όσους, όμως, δεν κάνουν τους Κινέζους στην Ελλάδα της επταετούς κρίσης, αρκετοί παλιοί γνωστοί δεν θα μπορούσαν να θεωρηθούν μεσαία τάξη.
Η κοινωνική κινητικότητα άλλαξε ταυτότητα και σίγουρα ποιότητα. Αυτό που φάνταζε εφικτό, η άνοδος στην πρώτη θέση στο τρένο, μοιάζει πλέον ξένο. Ο φορτωμένος με γνώσεις και πτυχία, γλώσσες και φαντασία, δεν ονειρεύεται τόσο την άνοδο στον κόσμο των ισχυρών, όσο ξορκίζει την πτώση στον κόσμο των νεόπτωχων. Πάνε εκείνα τα ωραία, που τραγουδούσαμε με τον Δήμο Μούτση παρέα για τη «μεσαία τάξη που θέλει κι εκείνη λιγάκι να διατάξει, να γίνει άρχουσα δηλαδή».
Είναι, λοιπόν, η προοπτική της αλλαγής μηδαμινή; Τι να σας πω; Ρωτήστε τον εθνοπατέρα που θεωρεί ότι δεν επλήγη τόσο φοβερά η μεσαία τάξη. Πώς την ορίζει; «Υπάρχουν συμπολίτες μας που έσκαβαν στα σκουπίδια όταν άλλοι έχουν ένα αυτοκίνητο και ένα σπίτι». Υπάρχουν κι άλλοι που φοροδιαφεύγουν και θεριεύουν.
