Η ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης μέχρι το τέλος του έτους θα επιτρέψει στους θεσμούς να ξεκινήσουν την προετοιμασία εξόδου της Ελλάδας από το πρόγραμμα (Αύγουστος 2018), ενώ βασική παράμετρος που θα κρίνει και την επιτυχία του εγχειρήματος είναι τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους.
Στο πλαίσιο αυτό φαίνεται ότι βασικό ρόλο θα παίξει η γαλλική πρόταση για εισαγωγή ενός μηχανισμού, που θα συνδέει τον ρυθμό αποπληρωμής του χρέους προς τους Ευρωπαίους δανειστές με την ανάπτυξη. Η πρόταση αυτή ενσωματώθηκε τον περασμένο Ιούνιο στο «πακέτο» των μεσοπρόθεσμων μέτρων που θα μπορούσαν να ληφθούν για την ελάφρυνση του χρέους.
Την περασμένη Δευτέρα ο πρόεδρος του Εurogroup Γερούν Ντέισελμπλουμ δήλωσε στις Βρυξέλλες ότι ο γαλλικός μηχανισμός θα είναι βασικό στοιχείο των μέτρων για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους και πως οι συζητήσεις για την εξειδίκευση του ρόλου του θα ξεκινήσουν στις αρχές του επόμενου έτους.
Η γερμανική πλευρά
Αυτό που προκαλεί εντύπωση είναι ότι την άνοιξη, όταν ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών Μπρουνό Λεμέρ κατέθεσε ως ιδέα την εισαγωγή του εν λόγω μέτρου, το Βερολίνο δεν ήταν καθόλου θερμό, ωστόσο είχε αποδεχθεί την ενσωμάτωσή του στη δέσμη των πιθανών μεσοπρόθεσμων μέτρων για το χρέος. Τώρα, από τη δήλωση του κ. Ντέισελμπλουμ προκύπτει ότι οι Γερμανοί έχουν κάνει δεύτερες σκέψεις και αποδέχονται τον γαλλικό μηχανισμό ως βασικό εργαλείο διασφάλισης της βιωσιμότητας του χρέους. Η κυβέρνηση έχει χαιρετίσει από την πρώτη στιγμή την ενσωμάτωση της πρότασης στα μεσοπρόθεσμα μέτρα, θεωρώντας προφανώς ότι θα συμβάλει σε μια καλή λύση. Ωστόσο, επειδή προς το παρόν ελάχιστα είναι γνωστά σε σχέση με τον ακριβή ρόλο του γαλλικού μηχανισμού, θα πρέπει πρώτα να εμφανιστεί το τελικό σχέδιο, προκειμένου να υπάρξουν ασφαλή συμπεράσματα για το αν πρόκειται για ένα χρήσιμο εργαλείο ή απλώς για έναν τρόπο μετάθεσης της επίλυσης του προβλήματος του ελληνικού χρέος για αργότερα.
Με βάση όσα είχαν πει οι Γάλλοι δημόσια την περασμένη άνοιξη, ο μηχανισμός θα ενεργοποιείται και προς τις δύο κατευθύνσεις, δηλαδή όταν η ανάπτυξη είναι μικρότερη του αναμενομένου εξαιτίας μιας δυσμενούς εξέλιξης, τότε θα επιμηκύνεται η περίοδος αποπληρωμής των δανείων που έχει λάβει μέσω των προγραμμάτων διάσωσης η χώρα. Αντίθετα, όταν η ανάπτυξη είναι καλύτερη του αναμενομένου θα αποπληρώνει με μεγαλύτερη ταχύτητα. Στη βελγική πρωτεύουσα υποστηρίζουν ότι ο μηχανισμός αυτός θα ήταν καλύτερος εάν η Ελλάδα παρέμενε για πολλά χρόνια εκτός αγορών, ώστε να αποπληρώνει μόνο τους Ευρωπαίους εταίρους και δανειστές. Ωστόσο, τα πράγματα δεν είναι έτσι γιατί η χώρα μας θα βγει στις αγορές και μάλιστα το ποσό των ιδιωτικών κεφαλαίων θα αυξάνεται συνεχώς. Αυτό σημαίνει, όπως τονίζουν, ότι ο γαλλικός μηχανισμός μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμος εάν συνοδεύεται και από τα άλλα μεσοπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους, που περιλαμβάνονται στον σχετικό κατάλογο του Εurogroup και τα οποία θα προστεθούν στα βραχυπρόθεσμα μέτρα που έχουν ήδη ληφθεί.
Τι προβλέπουν τα μέτρα
Τα μεσοπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους, που είχαν προσδιοριστεί τον Μάιο του 2016, προβλέπουν μεταξύ άλλων τα εξής:
- Επιστροφή των κερδών της ΕΚΤ και των κεντρικών τραπεζών χωρών – μελών από τα ελληνικά κρατικά ομόλογα που είχαν αγοράσει με την εμφάνιση της κρίσης το 2010. Τα χρήματα αυτά θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως «μαξιλάρι» για την έξοδο της Ελλάδας στις αγορές μετά τη λήξη του μνημονίου.
- Πρόωρη ή μερική αποπληρωμή των υπαρχόντων επίσημων δανείων προς την Ελλάδα, με μείωση του επιτοκιακού κόστους και επέκτασης της περιόδου αποπληρωμής. Πρόκειται για τα 52,9 δισ. ευρώ που είχαν δοθεί από τους εταίρους διμερώς στο πλαίσιο της πρώτης διάσωσης.
- Πιθανή παράταση του χρόνου αποπληρωμής και διασφάλιση των χαμηλών επιτοκίων των δανείων της δεύτερης διάσωσης.
Αποπληρωμή επενδυτών
Αν ληφθούν τα παραπάνω μεσοπρόθεσμα μέτρα το καλοκαίρι του 2018, τότε ο γαλλικός μηχανισμός θα είναι μια επιπρόσθετη δικλίδα ασφαλείας για τη χώρα μας και στο πλαίσιο αυτό θα μπορούσε να αποδειχθεί χρήσιμος. Με άλλα λόγια, οι αγορές θα είχαν τη βεβαιότητα ότι με τα μέτρα διασφαλίστηκε η βιωσιμότητα του χρέους, ενώ με τον γαλλικό μηχανισμό διασφαλίζεται και η αποπληρωμή των ιδιωτών επενδυτών, αφού θα παγώνει εκείνη προς τους εταίρους. Αν όμως οι εταίροι προωθούν τον μηχανισμό προκειμένου να μη λάβουν ισχυρά μεσοπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης, στην ουσία θα έχουν παραπέμψει στις καλένδες τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους. Στην περίπτωση αυτή, κάθε ενεργοποίηση του γαλλικού μηχανισμού στο μέλλον θα λειτουργούσε σαν συναγερμός στις αγορές, στέλνοντας το μήνυμα ότι η Ελλάδα έχει πρόβλημα, εξέλιξη που θα οδηγούσε σε αύξηση των επιτοκίων δανεισμού ή ακόμη και αποκλεισμό της χώρας από τις αγορές.
Συνεπώς, είναι πρόωροι οι πανηγυρισμοί για τη χρησιμότητα του γαλλικού μηχανισμού, εάν δεν γίνει προηγουμένως γνωστή η συνολική εικόνα, δηλαδή να έχουν αποφασιστεί όλα τα μεσοπρόθεσμα μέτρα. Αυτό θα το γνωρίζουμε το καλοκαίρι, δεδομένου ότι η έναρξη της συζήτησης για τα μέτρα ελάφρυνσης θα γίνει τον Ιούνιο, αμέσως μετά την ολοκλήρωση της τέταρτης αξιολόγησης. Η έξοδος από το πρόγραμμα είναι προγραμματισμένη για τις 20 Αυγούστου.
Στόχος η βιώσιμη και δίκαιη ανάπτυξη
Η Ελλάδα ολοκληρώνει το πρόγραμμα και τερματίζει το καθεστώς ειδικής επιτροπείας, όμως στη νέα φάση στην οποία εισέρχεται η χώρα, η ανάκαμψη της οικονομίας είναι αναγκαία αλλά δεν αρκεί, αφού χρειάζεται βαθιές διαρθρωτικές αλλαγές με στόχο τη διαμόρφωση ενός νέου υποδείγματος βιώσιμης και δίκαιης ανάπτυξης. Αυτό υπογράμμισε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Γιάννης Δραγασάκης στη συνάντηση που είχε χθες (φωτογραφία) με τον υπουργό Εμπορίου και Βιομηχανίας της Αιγύπτου, Τarek Kabil, η οποία πραγματοποιήθηκε παρουσία του πρέσβη της Αιγύπτου στην Αθήνα Farid Monib και αιγυπτιακής αντιπροσωπείας. Στο πλαίσιο αυτό, ο κ. Δραγασάκης υπογράμμισε τη σημασία της Αιγύπτου ως εμπορικού εταίρου της Ελλάδας αλλά και ως πυλώνα σταθερότητας στην περιοχή, επισημαίνοντας τις προοπτικές που διανοίγονται στις διμερείς συναλλαγές.
Σημείωσε ότι οι δύο χώρες συνιστούν ισχυρούς διαμετακομιστικούς κόμβους σε παγκόσμιο επίπεδο, τονίζοντας ότι η συντονισμένη συνεργασία τους μπορεί να επιφέρει αμοιβαία οφέλη. Ξεχωριστή αναφορά έγινε στον τομέα της ενέργειας και στις προοπτικές που διανοίγονται.
Μικρότερη ανάπτυξη βλέπουν οι Γερμανοί
Επιστροφή στην ανάπτυξη προβλέπουν για την ελληνική οικονομία οι πέντε Γερμανοί «Σοφοί» που συμβουλεύουν την κυβέρνηση του Βερολίνου σε ζητήματα οικονομικής πολιτικής. Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, οι διακεκριμένοι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι φέτος το ΑΕΠ θα αυξηθεί με ρυθμούς 0,9% (από 1,8% που προβλέπει το πρόγραμμα) και το 2018 κατά 2%.
Σύμφωνα με την έρευνα, μια από τις συνέπειες της οικονομικής ανόδου στην Ευρωζώνη είναι η «αισθητή» μείωση των κενών εθνικής παραγωγής. Με άλλα λόγια, το πραγματικό ΑΕΠ κινείται στα ίδια επίπεδα με το δυνητικό. Μοναδική εξαίρεση είναι η Ελλάδα, όπου δεν αξιοποιούνται πλήρως οι παραγωγικές δυνατότητες της χώρας. Τα κενά εθνικής παραγωγής το 2017 θα κυμανθούν στο -7,6%.
Αναφερόμενη στην ανεργία στην Ελλάδα, η έρευνα εκτιμά ότι θα μειωθεί από 23,6% πέρυσι στο 21,5% φέτος, ενώ το 2018 θα πέσει στο 20%.
Οι νέες θέσεις εργασίας στην Ελλάδα οφείλονται κυρίως στην ανάπτυξη του τουριστικού τομέα. Είναι όμως συζητήσιμο κατά πόσο θα συνεχιστεί αυτή η ανοδική πορεία όταν άλλοι τουριστικοί προορισμοί στη Μεσόγειο επιστρέψουν στην πολιτική σταθερότητα.
Τέλος, η έκθεση διαπιστώνει έναν συσχετισμό ανάμεσα στο ποσοστό ανεργίας και την υλοποίηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Χώρες με υψηλή ανεργία όπως η Ελλάδα κατέβαλαν μεγαλύτερες προσπάθειες απ’ ό,τι χώρες με χαμηλά ποσοστά.
