Το 1510 ένας άγνωστος Γερμανός ιερέας, ο Μαρτίνος Λούθηρος, πάει στη Ρώμη. Η βασιλική του Αγίου Πέτρου είναι υπό κατασκευή, με κύρια πηγή χρηματοδότησης τη δυσβάστακτη φορολογία που είχε επιβάλει ο Πάπας και τα συγχωροχάρτια.
Συγκρατήστε τη δυσφορία για τους φόρους στους Γερμανούς πιστούς αχθοφόρους. Προσθέστε τις σπατάλες, την ηθική έκπτωση και τον πολυτελή βίο του ανώτατου κλήρου στο Βατικανό, βάλτε στο μίξερ τη μεγάλη μάζα των αγροτών που ήταν το θύμα της πιο άγριας εκμετάλλευσης, γεγονός που την οδηγούσε σε εξεγέρσεις, μην υποτιμήσετε το εύφορο έδαφος το κοινωνικό κι έχετε μίγμα ιδανικό, που ξεπερνά κατά πολύ μια θρησκευτική διαμάχη.
Στις 31 Οκτωβρίου 1517 ο Λούθηρος στην είσοδο του Καθεδρικού της Βιτεμβέργης θυροκόλλησε τις 95 θέσεις του κατά των πρακτικών της Καθολικής Εκκλησίας.
Η Μεταρρύθμιση άρχισε και την Ευρώπη άλλαξε. «Η Μεταρρύθμιση -σαν κίνημα που χτύπησε τη Ρωμαϊκή Εκκλησία- δεν έσπασε μόνο τα δεσμά μιας καθολικά ενιαίας κοινωνικής θρησκευτικότητας, δίνοντας στο άτομο την πιθανότητα ν’ αναζητήσει μέσα του το δρόμο της σωτηρίας, παρά έσπασε και τα δεσμά της οικουμενικής ευρωπαϊκής κοινότητας, δίνοντας έτσι στα έθνη, που και μέσα στην κοινότητα αυτή αναπτύχθηκαν και ανδρώθηκαν, την πιθανότητα μιας ακόμα πιο αυτόνομης ιστορικής πορείας. Ακόμα κι ο Καθολικισμός αρχίζει να παίρνει ιδιότυπες εθνικές μορφές». (Ιστορία του ευρωπαϊκού πνεύματος, Παναγιώτης Κανελλόπουλος.)
Για όλα, λοιπόν, φταίει ο περιπλανώμενος τραγουδιστής του δρόμου στην εφηβεία, ο μοναχός, ο ιερέας και κατόπιν ο θεολόγος και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Βιτεμβέργης, που αφορίστηκε δύο φορές από τον Πάπα, ο δημιουργικός μεταφραστής της Αγίας Γραφής στα γερμανικά, που νυμφεύτηκε μία πρώην μοναχή και έγινε τορναδόρος, κατασκευαστής ρολογιών και κτηνοτρόφος για να ζήσει την οικογένεια την πολυμελή;
Ο λουθηρανισμός είναι ένα φαινόμενο βαθύτατα γερμανικό. Διέπει σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο σκέψης και τη ζωή Τα πολιτισμικά πρότυπα και η ηθική νοηματοδότηση του δημόσιου και ιδιωτικού βίου δεν είναι λίγων χρήσεων αξία. Το χρέος είναι αμαρτία -η λέξη «χρέος» (Schulden) είναι ομόρριζη με την «ενοχή» (Schuld)-, ψηλά η πειθαρχία.
