Kυριακή του Πάσχα
Προφήτου Ιερεμίου, Παναρέτου (Πάφου, του θαυματουργού, 1790), των Αγίων οσιομαρτύρων Ακακίου, Ευθυμίου και Ιγνατίου, Οσίου Νικηφόρου του Χίου.
Το αληθινό φως της Ανάστασης
Το δικό μας Πάσχα, η δική μας Ανάσταση
Χριστός Ανέστη! Αληθώς Ανέστη!
Η αληθινή εορτή, το αληθινό πανηγύρι, σκορπίζει και πάλι τα αρώματά του και τις μουσικές του τις εξαίσιες στον κόσμο μας. Χριστός Ανέστη, μα και η δική μας ανάσταση έρχεται… μη φοβάσθε πια, χαίρεσθε…
Η Ανάσταση του Χριστού είναι για μας τους Χριστιανούς το αληθινό πανηγύρι, γιατί σημαίνει και τη δική μας Ανάσταση. Τι ανάγκη υπήρχε για τον Χριστό να πεθάνει και να αναστηθεί, αν όχι για να αναστηθούμε εμείς που πεθαίνουμε, αναρωτιέται σοφά ο ιερός Χρυσόστομος. Και είναι αλήθεια. Γιορτάζοντας οι ορθόδοξοι την Ανάσταση του Χριστού, γιορτάζουμε το τέλος του δικού μας θανάτου, το δικό μας θρίαμβο, τη δική μας ζωή.
Είναι αλήθεια πως ρίχνοντας μια ματιά γύρω μας, όταν θυμηθούμε την καθημερινότητα, κοιτάζοντας το χτες και το σήμερα, αλλά και προσμένοντας με άγχος το αύριο της δικής μας ζωής, παραμερίζοντας ηθελημένα τα συναισθήματά μας ως επικίνδυνα και φέρνοντας το μυαλό μας στη θέση της καρδιάς μας, ακούμε όλα αυτά τα χαρμόσυνα κι ελπιδοφόρα λόγια λίγο περίεργα. Στην καλύτερη περίπτωση, σαν λόγια ενός επετειακού πανηγυρικού, τον οποίο επιβάλλει η συνήθεια μια τέτοια μέρα, ή τα αντιλαμβανόμαστε σαν ένα πολύ έξυπνο και ευχάριστο λογοπαίγνιο, που αντλεί ζωή από μια ανίκανη πια να γίνει πιστευτή –στην τόσο προοδευμένη εποχή μας– παλιά παραδοχή των ανθρώπων.
Και όλα αυτά είναι κατανοητά. Όταν χιλιάδες δυνάμεις-ιδέες, από μύριες μεριές προερχόμενες, μας πιέζουν με κάθε τρόπο να πεισθούμε και να αποδεχθούμε την ανθρώπινη ύπαρξη ως μια τελείως πρόσκαιρη και προς το θάνατο πορευόμενη πραγματικότητα, η οποία εξαντλεί τις δυνατότητες και τις προοπτικές της σε μια περιορισμένη από το χρόνο της φυσικής μας γέννησης έως και το βιολογικό μας θάνατο περίοδο, η οποία ορίζεται ως μόνη ζωή, πώς μπορούμε να δεχθούμε τότε ως αληθινό το Χρισταναστάσιμο μήνυμα, ως απαρχή της δικής μας ανάστασης, της δικής μας όντως ατελεύτητης και αιώνιας ζωής;
Στ’ αλήθεια, είναι μεγάλος και δύσκολος ο αγώνας του σημερινού ανθρώπου να κατορθώσει να διακρίνει, ανάμεσα στα πρόσκαιρα και θνητά, τα αιώνια και τα αληθινά και να πιστέψει σ’ αυτά. Πόσο μάλλον, να τα ακολουθήσει. Έτσι, ορίζει ως εορτή τα μικροδιαλείμματα ομαδικής έντονης χαράς σε μια μίζερη όμως εντέλει, όσο κι αν εξωτερικά μοιάζει λαμπρή, «ζωή», από την οποία έχει εξορίσει, έστω και ως αντικείμενο προβληματισμού, την επίγνωση της προέλευσης και του προορισμού του ως ανθρώπου. Και μοιάζει να μην μπορεί να συμμετάσχει στο Πασχάλιο Δείπνο, που προσφέρεται ως κοινωνία με το σώμα του αναστημένου Χριστού, κατά τη διάρκεια της όντως εορτής, η οποία τελείται στους ναούς το βράδυ της Ανάστασης, ως συνέχεια του θριαμβευτικού και χαρμόσυνου, για τον ίδιο πρώτιστα, «Χριστός Ανέστη», το οποίο λίγο νωρίτερα αντήχησε στην οικουμένη.
Είναι χαρακτηριστική η εικόνα. Μετά το «Χριστός Ανέστη» και τους ασπασμούς και ενώ σιγά – σιγά οι περισσότεροι παίρνουμε τους διαφορετικούς δρόμους προς τα στρωμένα τραπέζια των σπιτιών μας ο καθένας, για τη μοναχική Tου γιορτή της «κοινής Ανάστασης», με το φως των λαμπάδων να παραμερίζει το σκοτάδι φωτίζοντας και δείχνοντας, ψυχούλα ψυχούλα, έναν έναν μας, ακούγεται –με βάση τη συνέχεια της ιερής ακολουθίας– οδυνηρά η φωνή της Εκκλησίας, να ακολουθεί ως υπόκρουση ελέγχουσα τη χαρούμενη βιαστική συντροφιά που απομακρύνεται, «Αναστήτω ο Ιησούς και διεσκορπήσθησαν εις τα πέρατα της γης οι μισούντες αυτόν…». Σπεύδω να τονίσω ότι κανέναν απολύτως των πανηγυριστών δεν αφορά αυτό. Αντιθέτως, όλοι σημειολογικά αδικούνται. Και αν μας αφορά όλους κάτι, αυτό δεν είναι άλλο από το ανέσπερο και αναζωογονητικό φως της Ανάστασης, που φέγγει πάνω από όλους μας. Χωρίς εξαιρέσεις και αποκλεισμούς. Ζεστό κι αληθινό. Φως Χριστού.
Αν λέγονται όλα αυτά, είναι για να φανεί η αδυναμία μας να κατανοήσουμε πολλοί από εμάς το αναστάσιμο γεγονός ως κλήση σε μια νέα ζωή με τον ίδιο τον Ιησού ανάμεσα σε μας και στο συνάνθρωπο, σε μια αγαπητική, θαυμάσια εορταστική συντροφιά που δε διαλύεται το βράδυ της Ανάστασης, αλλά αρχίζει να συνυπάρχει θριαμβευτικά διαρκώς στο χώρο και στο είναι της Eκκλησίας.
Το ότι στις μέρες μας γίνεται πολύς λόγος για την Ορθοδοξία είναι καλό, αν συνδυασθεί με τη γνήσια κι αληθινή θέληση από τη μεριά μας για κατανόηση των μυστηρίων και των αληθειών της. Όλα αυτά μπορούν να συνοψισθούν στο γεγονός της Ανάστασης. Η Ανάσταση είναι το κέντρο της ορθόδοξης πίστης και ζωής. Αν ο Χριστός δεν αναστήθηκε, είναι κενό το κήρυγμά μας και η πίστη μας, δήλωσε κατηγορηματικά ο Απόστολος Παύλος, πριν μας διαβεβαιώσει ότι πραγματικά ο Χριστός αναστήθηκε και έγινε η αρχή της δικής μας ανάστασης.
Σ’ αυτήν την Ανάσταση πιστεύουμε και ποτέ το κήρυγμα της Eκκλησίας μας, που στηριζόταν σ’ αυτήν, δεν ήταν κενό και μάταιο. Δεν αυτοδικαιωνόταν υμνώντας ένα δυνατό αναστημένο Θεό, αλλά ευχαριστούσε και τόνιζε και εργαζόταν τη δική μας σωτηρία, ως αποτέλεσμα της Ανάστασης του Χριστού, την οποία είχε ως κέντρο του.
Αν επισημαίνουμε την αδυναμία πολλών ανθρώπων σήμερα να κατανοήσουν, ως κέντρο της ίδιας τους της πίστης, την υπέρβαση του δικού τους θανάτου μέσω της Ανάστασης του Χριστού και αν τονίζουμε την Ανάσταση ως κέντρο της ζωής των Ορθοδόξων, είναι γιατί η κεντρική αυτή θέση στη ζωή των Ορθοδόξων της Ανάστασης και η κατανόησή Tου, ως ενός προσωπικού μας θριάμβου πάνω στην καταλυτική πραγματικότητα του θανάτου, δρα μεταμορφωτικά και διακρίνεται και επισημαίνεται, ως συνέπεια, στην καθημερινή μας παρουσία στον κόσμο που ζούμε ως Ορθόδοξοι Χριστιανοί.
Στη ζωή του Ορθοδόξου η Ανάσταση υπάρχει ως διαρκές και επαναλαμβανόμενο εορταστικό γεγονός, στη Θεία Ευχαριστία, η οποία κάθε Κυριακή τελείται στους ναούς μας. Αυτό το γεγονός γιορτάζεται αληθινά σήμερα και συνεχώς επανατοποθετώντας τον καθένα μας απέναντί του. Οι Ορθόδοξοι ναοί οι οποίοι γεμίζουν από πιστούς τις Κυριακές περιμένουν όλους μας, επιβεβαιώνοντας ή ακυρώνοντας την αποδοχή του αναστάσιμου γεγονότος στη ζωή μας διαρκώς.
Η αγαπητική αποδοχή όλων μας από την Εκκλησία, η οποία ευχαριστεί και λατρεύει και κηρύττει «εσταυρωμένον» και «αναστάντα» και «πάλιν ερχόμενον» Ιησού, είναι κάτι παραπάνω από δεδομένη. Ο υπέροχος Κατηχητικός Λόγος του ιερού Χρυσοστόμου, ο οποίος διαβάζεται, όχι τυχαία, στο τέλος κάθε Αναστάσιμης Θείας Λειτουργίας, τονίζει απόλυτα αυτό το γεγονός. Και ο ευσεβής και φιλέορτος και ο συνεπής και ο ασυνεπής και ο εξαρχής κοντά στον Χριστό και στην Εκκλησία του άνθρωπος, αλλά κι αυτός που, ταλαιπωρημένος και ματωμένος, την τελευταία στιγμή θα το ζητήσει, θα βρίσκει στην Εκκλησία, διαρκώς έτοιμο για αυτόν, το Πασχάλιο Δείπνο του Οικοδεσπότη Αναστημένου Χριστού να τον περιμένει, για να το απολαύσει πλούσιο, χωρίς διατυπώσεις και άλλες προϋποθέσεις.
Η ουσιαστική μαρτυρία και παρουσία του Αναστημένου Χριστού, ως βασικού στοιχείου της ταυτότητας και ιδιοπροσωπίας μας ως Ορθόδοξων Χριστιανών μέσω της παρουσίας μας στο σημερινό κόσμο, και η αντιμετώπιση της καθημερινής μας ζωής με έναν άλλο, αγαπητικό, προς το Θεό, τον συνάνθρωπο αλλά και την κτίση ολόκληρη, τρόπο, μας μεταβάλλει σε μια ζωντανή λαμπάδα Αγίου Φωτός, η οποία προβάλλει από τον τάφο του Χριστού, για να φωτίσει τους γύρω μας και την οικουμένη.
Η άλλη αντιμετώπιση των οδυνηρών προβλημάτων και του θανάτου, η αντίσταση σε όσους απειλούν να μας μεταβάλουν από ανθρώπους σε όντα που εξαντλούν τις δυνατότητές τους σε μια άχρωμη και άοσμη, με μόνη προοπτική το θάνατο, «ζωή», είναι ένα ακόμη απτό αποτέλεσμα της ουσιαστικής μετοχής μας στην Αναστάσιμη Πασχάλια χαρά.
Η διαρκής τροφοδότηση της ζωής μας από την ουσία της οικουμενικής ορθοδοξίας, τη λειτουργική ζωή, αλλά και από τις άλλες παραδοσιακές ελληνικές φανερώσεις του ορθόδοξου ήθους, έτσι όπως τις παραλάβαμε από τις παλιότερες και νεότερες εκκλησιαστικές φωτεινές προσωπικότητες κι από τους παππούδες και τους γονείς μας, αποτελούν την επίμονη και διαρκή διαβεβαίωση, προς τον εαυτό μας και προς τον Χριστό, της διάθεσής μας να φωτισθούμε ολοκληρωτικά και να μεταμορφωθούμε από το άκτιστο και ανέσπερο φως της Ανάστασής Του.
Και παρά τις όποιες δικαιολογημένες ή αδικαιολόγητες αστοχίες μας που δίνουν το δικαίωμα σε πολλούς να μας θεωρούν ως νεκρούς κι αλιβάνιστους όμοιούς τους, εμείς παραφράζοντας τον Κυρ Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη και λέγοντας:
Χριστός Ανέστη, συνάνθρωπε!
Αληθώς Ανέστη, βρε! Δεν είμαι Αλιβάνιστος!… θα τους διαψεύδουμε…
(Άρθρο του εκ των συγγραφέων θεολόγου Π. Βολάκη το οποίο δημοσιεύθηκε στο πασχαλιάτικο φύλλο του 2001 της Απογευματινής της Κυριακής.)
Οι γυναίκες στην Ανάσταση
Επισημαίνουμε και πάλι τη σημασία αλλά και τη θέση που δίνει η χριστιανική θρησκεία στη γυναίκα, όταν και εδώ τη νύχτα του θανάτου πρώτες οι γυναίκες έμαθαν την είδηση της αφθαρσίας και της ζωής. Πρώτες αυτές που πήγαιναν να προσκυνήσουν τον θνητό προσκύνησαν το ζώντα Χριστό και στη συνέχεια μετέδωσαν στους Αποστόλους το μήνυμα της Ανάστασης. Όπως πρώτες είναι αυτές που φέρνουν στο φως τη ζωή.
- Αποσπάσματα από το Βιβλίο «Ελληνισμός και Ορθοδοξία» – Εκδόσεις PLS
