Έντονες ανησυχίες και φόβους για το τι μέλλει γενέσθαι στην Τουρκία επικρατούν στις Βρυξέλλες μετά την αποχώρηση από την πρωθυπουργία του Αχμέτ Νταβούτογλου, ενός ανθρώπου που μπορεί να είχε χαρακτηρισθεί ως «η αλεπού της διπλωματίας», αλλά επειδή ήταν διπλωμάτης και γνώριζε τους κανόνες του παιχνιδιού, ήξερε και μέχρι πού μπορεί να φθάσει, και γι’ αυτό τον εμπιστευόταν η Δύση.
Χάρη στις ενέργειες άλλωστε του Νταβούτογλου και τις διαβεβαιώσεις που ο ίδιος έδωσε η Τουρκία κατάφερε να εξασφαλίσει τα 6 δις ευρώ της ευρωπαϊκής βοήθειας για το προσφυγικό. Μια συμφωνία που κανείς δεν γνωρίζει αν τελικώς θα τελεσφορήσει, γεγονός που προκαλεί τρόμο στους Ευρωπαίους, αφού ο Ερντογάν δεν θα διστάσει να ανοίξει τα σύνορα της Τουρκίας και οι πρόσφυγες να κατακλύσουν αρχικώς την Ελλάδα αλλά και άλλες χώρες όπως η Βουλγαρία και γενικά την Ευρώπη.
Όπως αναφέρει η ιστοσελίδα politico.eu αξιωματούχοι της ΕΕ προσπαθούν να αποκωδικοποιήσουν την κατάσταση, αν και όπως επισημαίνει, είναι σαφές ότι η πολιτική αστάθεια στην Τουρκιά θα έχει σοβαρές συνέπειες στις σχέσεις μεταξύ Βρυξελλών και Άγκυρας, ιδίως σε ό,τι αφορά στην αμφιλεγόμενη συμφωνία για την ανακοπή των προσφυγικών ροών προς την Ευρώπη.
Ευρωπαίοι αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι η συμφωνία με την Τουρκία είναι η μόνη ρεαλιστική επιλογή για να περιοριστούν οι προσφυγικές ροές, προσθέτοντας ότι παρά τις επιπλοκές στην εφαρμογή της, ο Νταβούτογλου υπήρξε ένας αξιόπιστος εταίρος.
«Οταν μιλάμε με τον Νταβούτογλου, οι τουρκικές θέσεις είναι μετρημένες και λογικές», τονίζει Ευρωπαίος αξιωματούχος που έχει εμπλακεί στη συμφωνία μιλώντας στο Politico.eu. «Αλλά μετά ο Ερντογάν και οι άνθρωποί του, προβοκάρουν».
Ο μεγάλος φόβος τώρα της Ευρώπης είναι το ενδεχόμενο ο μετριοπαθής Νταβούτογλου να αντικατασταθεί από κάποιον κολλητό του Ερντογάν, που θα κάνει ακόμη δυσκολότερη την εφαρμογή της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας.
Οι παράγοντες που οδήγησαν στην παραίτηση
Η παραίτηση Νταβούτογλου, παρά τα όσα λέγονται, είναι απόρροια της αυταρχικής πολιτικής του Ερντογάν και της προσπάθειάς του να εδραιώσει την εξουσία του. Έχοντας χάσει πλέον κάθε ενδοιασμό ο κ. Ερντογάν κινείται όπως θα κινείτο ένας Σουλτάνος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αν και οι Ρώσοι πρώτοι του επισημαίνουν να έχει πάντα υπ’ όψιν του και το πώς κατέρρευσε η Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Ο Νταβούτογλου δεν μπορούσε να συνεχίσει για πολύ ακόμα να ανέχεται την αυταρχικότητα του Τούρκου Προέδρου απέναντι στα ΜΜΕ, να συγκαλύπτει τα σκάνδαλα των συγγενών του και κυρίως του γιού του, αλλά και να κλείνει τα μάτια στις καταστροφικές συνέπειες που θα έχει για την Τουρκία η συνέχιση του κουρδικού δράματος και η ανάμειξη της χώρας του στη συριακή κρίση. Στοιχείο καθοριστικό στη διατάραξη των σχέσεων με τον Ερντογάν, λέγεται ότι ήταν και οι σχέσεις που είχαν αναπτύξει διάφοροι οικονομικοί υποστηρικτές του Τούρκου Προέδρου με τον ISIS εμπορευόμενοι πετρέλαιο.
Στην κόψη του ξυραφιού οι σχέσεις Γερμανίας – Τουρκίας
Ένας πρόσθετος αρνητικός παράγοντας είναι οι σχέσεις Γερμανίας- Τουρκίας οι οποίες στηρίζοντο στις εγγυήσεις που προσέφερε ο Νταβούτογλου και κυρίως στις καλές σχέσεις της Καγκελαρίου Μέρκελ με τη Μέρκελ.
Οι σχέσεις Μέρκελ-Ερντογάν είναι ταραγμένες από το 2005, όταν εκείνη δήλωσε αντίθετη με την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ. Ετσι, με τον Νταβούτογλου να βγαίνει από το κάδρο, η Γερμανία μένει χωρίς να έχει έναν άνθρωπο να εμπιστεύεται στην τουρκική κυβέρνηση.
Τα πράγματα γίνονται πολύ χειρότερα αν σκεφθεί κανείς ότι και πριν την καθαίρεση Νταβούτογλου, αξιωματούχοι της ΕΕ εξέφραζαν την ανησυχία τους σχετικά με την πολιτική κατάσταση στην Τουρκία. Οι ανησυχίες τους εκφράστηκαν και κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης του Κολεγίου των Επιτρόπων την Τετάρτη όταν και προωθήθηκε η απόφαση για την κατάργηση της βίζας.
Μάλιστα, πηγή της ΕΕ μιλώντας στο Politico.eu, ανέφερε ότι οι Επίτροποι έλαβαν την απόφασή τους έχοντας υπόψη τους σαν εταίρο στη συμφωνία Ευρώπης-Τουρκίας τον Νταβούτογλου και δεν ξέρουν κατά πόσο αυτή η απόφαση θα ήταν ίδια αν ο Τούρκος πρωθυπουργός δεν έπειθε ότι η Τουρκία θα τηρήσει τις δεσμεύσεις της.
Στον «αέρα» η κατάργηση της βίζας
Η αλλαγή στην πρωθυπουργία της Τουρκίας είναι λογικό ότι θα περιπλέξει και τα σχέδια των Ευρωπαίων για κατάργηση της βίζας για του Τούρκους ταξιδιώτες στην Ευρώπη. Ακόμα και επί Νταβούτογλου πολλά κράτη – μέλη έβλεπαν με επιφυλακτικότητα το συγκεκριμένο σχέδιο. Τώρα μετά την αποχώρηση Νταβούτογλου από την πρωθυπουργία παύει να υπάρχει το πρόσωπο εγγυητής και θεωρείται αμφίβολο αν η συμφωνία για κατάργηση της βίζας περάσει από τα κοινοβούλια των κρατών – μελών, όπως είναι απαραίτητο να γίνει.
Οι σχέσεις Ελλάδος – Τουρκίας
Οι αλλαγές στην Τουρκία είναι φυσικό να επηρεάσουν και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Η Ελλάδα παρακολουθεί με επιφυλακτικότητα τις αλλαγές στην Τουρκία.
Οι κ.κ. Τσίπρας και Νταβούτογλου είχαν βρει ένα σημείο επαφής και συνεννόησης, το οποίο τώρα χάνεται.
Το καλό κλίμα στις σχέσεις των δύο πρωθυπουργών είχε αποτυπωθεί στις μεταξύ τους συναντήσεις.
Διπλωματικοί παράγοντες θεωρούν ότι σε τέτοιες περιπτώσεις κανείς δεν μπορεί να βάλει το χέρι στη φωτιά ότι θα ισχύσει το ένα ή το άλλο σενάριο και κυρίως δεν μπορεί να κάνει προβλέψεις αν δεν δει τον διάδοχο του κ. Νταβούτογλου. Θεωρείται πάντως βέβαιο ότι στις σχέσεις των δύο χωρών θα επικρατήσει καχυποψία, αφού πληροφορίες αναφέρουν ότι ο κ. Νταβούτογλου εδώ και καιρό είχε χάσει τον έλεγχο και των Ενόπλων Δυνάμεων, χωρίς αυτό να του δίνει καμιά δικαιολογία για τις κλιμακούμενες προκλήσεις στο Αιγαίο.
Διπλωματικοί παράγοντες πάντως εκφράζουν ανησυχία ότι στο προσεχές διάστημα οι προκλήσεις στο Αιγαίο θα ενταθούν.
