Ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ καταθέτει σήμερα την πρόταση για το μέλλον της Ευρωζώνης. Θέλει μία πραγματική οικονομική ένωση, πιο δημοκρατικούς θεσμούς, αλληλεγγύη και αποτελεσματικότητα. Προσδοκά να έχει πολύτιμο αρωγό όχι μόνο τον Γάλλο πρόεδρο, Εμανουέλ Μακρόν, αλλά και τον «Ρονάλντο» των υπουργών Οικονομικών. Ο Πορτογάλος Μάριο Σεντένο, που διαδέχεται τον Γερούν Ντέισελμπλουμ στο τιμόνι του άτυπου μεν, πανίσχυρου δε θα κληθεί να συντονίσει τις προσπάθειες για βαθύτερη ενοποίηση, να δώσει σάρκα και οστά στο όραμα για ενιαίο προϋπολογισμό, σύσταση υπουργείου Οικονομικών και μετεξέλιξη του ESM σε Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο.
Με τα βήματα αυτά οι Βρυξέλλες θέλουν να απαντήσουν τόσο στις φωνές λαϊκιστών και ευρωσκεπτικιστών, που βολεύονται στο να χρεώνουν στην Ένωση πάσης φύσεως δεινά, όσο και στην κριτική όσων πραγματικά αγωνιούν για την κοινότητα και ζητούν άμβλυνση των ανισορροπιών και του δημοκρατικού ελλείμματος. Η όλη συζήτηση διεξάγεται με όρους του τι θέλει και δεν θέλει η κυβέρνηση του κάθε κράτους. Τι ζητά το Παρίσι και η Ρώμη; Τι θα δώσει το Βερολίνο; Τι φοβάται η Μπρατισλάβα;
Δεν είναι όμως τόσο οι ηγεσίες που καλούνται να πείσουν οι Βρυξέλλες όσο οι πολίτες. Και αυτοί, είτε ζουν στον «ισχυρό» Βορρά είτε στον «αδύναμο» Νότο, στη θεωρούμενη ως «φιλοευρωπαϊκή» Δύση ή την πιο «ευρωσκεπτικιστική» Ανατολή, αισθάνονται σε μεγάλο βαθμό ότι οι αποφάσεις λαμβάνονται ερήμην τους.
Οι ψηφιακές τεχνολογίες και πλατφόρμες, οι online διαβουλεύσεις κα τα petition δεν καλύπτουν το κενό. Το Ευρωβαρόμετρο αποκαλύπτει ότι το 52% των Ευρωπαίων πιστεύει πως η φωνή του δεν μετράει, με το ποσοστό να προσεγγίζει το 80% σε χώρες όπως η Ελλάδα.
Και αν μετρούσε, τι θα έλεγε; Ότι η δράση της Ε.Ε. από τη μάχη κατά της τρομοκρατίας έως εκείνη κατά της φοροδιαφυγής και από την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης έως την καταπολέμηση της ανεργίας είναι ανεπαρκής.
Είναι η βαθύτερη ενοποίηση η λύση; Φεντεραλιστές, απογοητευμένοι και μη, λένε ναι. Οι εθνοκεντρικοί την ξορκίζουν ως το απόλυτο κακό. Καμία από τις παραπάνω ομάδες, όμως, δεν είναι πλειοψηφία στην Ένωση. Όπως αποκαλύπτει έρευνα του Chatham House, το μεγαλύτερο κομμάτι της κοινής γνώμης είναι κάπου στη μέση. Εκείνοι που θέλουν την ενοποίηση, θέλουν μία Ε.Ε. να τους προστατεύει, αλλά όχι περισσότερες εξουσίες στα χέρια μη εκλεγμένων τεχνοκρατών. Φοβούνται όταν οι αποφάσεις λαμβάνονται μακριά τους.
Αυτοί, και όχι ο Γιούνκερ, ο Μακρόν ή η Μέρκελ, θα μας πουν μεσοπρόθεσμα αν η Ευρωζώνη με τον Ρονάλντο μπορεί να «σκοράρει».
