16 ΙΟΥΛΙΟΥ (Σάββατο)

Αθηνογένους (επισκόπου) και των δέκα συν αυτώ μαρτύρων: Αθηνογένους, Αμών, Αντιόχου, Ησυχίου, Θεοφράστου, Κλεονίκου, Μαξιμίνου, Πετροφίλου, Πέτρου (εκ Κρήτης), Ριγίνου,Αντιόχου και Κυριακού και των δεκαπέντε χιλιάδων μαρτύρων στην Πισιδία.

Μνήμη των εξακοσίων τριάντα Πατέρων της Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου

Ο Άγιος Αθηνογένης καταγόταν από τη Σεβάστεια και έζησε την εποχή του Διοκλητιανού. Ήταν επίσκοπος Πηδαχθόης και συνελήφθη με δέκα μαθητές του. Μαζί βασανίστηκαν και τελικά αποκεφαλίστηκαν.

Ο Άγιος Αθηνογένης συνέγραψε και συνέθεσε τον Επιλύχνιο Ύμνο. Πρόκειται για τον ύμνο που ψάλλεται στο κλείσιμο του Εσπερινού.

Ο Άγιος Αντίοχος καταγόταν από τη Σεβάστεια της Καππαδοκίας και ηταν γιατρός. Περιόδευε από χωριό σε χωριό και γιάτρευε κόσμο από ασθενειες του σώματος και της ψυχής. Συνελήφθη για τη δάση του από τον τοπικό ηγεμόνα Αδριανό και βασανίστηκε σκληρά. Τον κρέμασαν πάνω σε ένα ξύλο, του ξέσχισαν τα πλευρά, τον άφησαν μέσα στη φωτιά, τον έριξαν σε καζάνι με λάδι και κατόπιν τον έριξαν τροφή σε άγρια θηρία. Από όλα αυτά όμως με τη βοήθεια του Θεού βγήκε αβλαβής. Τελικά αποκεφαλίστηκε. Ο δήμιός του όμως, ο Κυριακός, μόλις είδε ότι από το λαιμό του αντί για αίμα βγήκε γάλα, πίστεψε στον Χριστό και επιτόπου αποκεφαλίστηκε και αυτός.

Η Δ΄ Οικουμενική Σύνοδος

Η Δ΄ Οικουμενική Σύνοδος συγκλήθηκε την 8η Οκτωβρίου του 451 μ.Χ. από την αυτοκράτειρα Πουλχερία και το σύζυγό της αυτοκράτορα Μαρκιανό στη Χαλκηδόνα. Οι εργασίες ξεκίνησαν στο ναό της Αγίας Ευφημίας. Η σύνοδος αυτή αποτελεί υπόδειγμα συνόδου για την αντιπροσωπευτικότητά της (συμμετείχαν περί τους εξακόσιους επισκόπους) και τη διεξαγωγή των εργασιών της. Στον αντίποδα των μονοφυσιτικών απόψεων του Νεστορίου οι απόψεις του Ευτυχούς (μοναχός από την Κωνσταντινούπολη) ήθελαν η ένωση των δύο φύσεων στο πρόσωπο του Χριστού (θείας και ανθρώπινης) να λειτουργούν με τέτοιο τρόπο ώστε η θεϊκή φύση να απορροφά την ανθρώπινη. Ως αποτέλεσμα, ο Ιησούς δεν ήταν πραγματικός άνθρωπος αλλά μόνον Θεός. Με τις απόψεις αυτές του Ευτυχούς συμφώνησε και ο Αλεξανδρείας Διόσκουρος, ο οποίος μάλιστα παρανόμως συγκάλεσε στην Έφεσο μια απαράδεκτη έως εγκληματική στον τρόπο διοργάνωσής της και των μεθοδεύσεων κατά τη διάρκεια των εργασιών της σύνοδο το 449, που έμεινε γνωστή στην ιστορία και ως «Ληστρική», για να δικαιώσει τις απόψεις του Ευτυχούς. Κατά την ΔΔ Οικουμενική Σύνοδο καταδικάστηκαν τόσο οι απόψεις του Ευτυχούς όσο και ο Διόσκουρος και για τις απόψεις του αλλά και για τις ενέργειές του κατά την παράνομη «Ληστρική» σύνοδο. Κατά τη σύνοδο αυτή υπογράφηκε και ο περίφημος «Όρος της ΔΔ Οικουμενικής Συνόδου», ο οποίος ομολογεί την πίστη των Ορθοδόξων ότι στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού συνυπάρχουν «ασυγχύτως, ατρέπτως, αδιαιρέτως, και αχωρίστως» η ανθρώπινη και η θεϊκή φύση. Δηλαδή ότι ο Ιησούς είναι, κατά την πίστη μας, τέλειος άνθρωπος και τέλειος Θεός. Όταν ο όρος αυτός διαβάστηκε στην σύνοδο, όλοι οι παρευρισκόμενοι διά βοής δέχτηκαν και ομολόγησαν ότι «πάντες ούτω πιστεύομεν, Αύτη η πίστις των πατέρων, Αύτη η πίστις των αποστόλων, Αύτη η πίστις των ορθοδόξων, Αύτη η πίστις την οικουμένην έσωσεν…».

Επιλύχνιος Ύμνος

Ο Άγιος Αθηνογένης έχει συγγράψει το γνωστό κατανυκτικό και μελωδικότατο Επιλύχνιο Ύμνο:

«Φως ιλαρόν αγίας δόξης, Αθανάτου Πατρός, Ουρανίου, Αγίου, Μάκαρος, Ιησού Χριστέ, ελθόντες επί την ηλίου δύσιν, ιδόντες φως εσπερινόν, υμνούμεν, Πατέραν, Υιόν και Άγιον Πνεύμα, Θεόν. Αξιόν σε εν πάσι καιροίς υμνείσθαι φωναίς αισίαις, Υιέ Θεού, ζωήν ο διδούς. Διό ο κόσμος Σε δοξάζει».

Που σημαίνει: «Ιησού Χριστέ, Συ που είσαι το χαρούμενο φως του Αθανάτου, Ουρανίου, Αγίου και Μακαρίου Πατρός, αφού φτάσαμε στη δύση του ήλιου και είδαμε το εσπερινό φως, υμνούμε τον Πατέρα, τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα, δηλαδή τον (Τριαδικό) Θεό. Είναι άξιο να σε υμνούμε σε κάθε ώρα με μελωδικές φωνές, Υιέ του Θεού, εσύ που δίνεις ζωή. Γι’ αυτό ο κόσμος σε δοξάζει».

*Τα στοιχεία είναι από το βιβλίο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ εκδόσεις PLS